کد مطلب : ۲۶۷۲۸
حجت الاسلام موسوی مطلق : اگر غدیر درست تبلیغ می شد، عاشورایی به وجود نمی آمد
جلسه هفتگی هیئت ریحانه النبی سلام الله علیها با سخنرانی حجت الاسلام موسوی مطلق و مداحی کربلایی محمد حسین پویانفر برگزار شد.
متن سخنرانی حجت الاسلام موسوی مطلق را بخوانید:
حجت الاسلام موسوی مطلق : اگر غدیر درست تبلیغ می شد، عاشورایی به وجود نمی آمد
در ادامه تفسیر سوره بقره، وصف متقین را ادامه می دهد.
اینکه متیقن چه کسانی هستند را در آیه بعد وصف می کند و می فرماید: «والَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ»۱ متقینی که سه ویژگی شان در آیه قبل آمده بود، در این آیه هم سه ویژگی دیگرشان آمده است و ذیل این آیه یک روایت در تفسیر برهان آمده است. علی بن ابراهیم قمی۲ صاحب تفسیر قمی ذیل این آیه در تفسیرش گفته است که اینها ایمان دارند. ایمان داشتن یک مقوله بالاتری است. مثلا با علمت به این نتیجه رسیده ای که فلان شیئ وجود دارد یا وجود ندارد. علم الیقین یک موضوع است و آن هم مثلا زمانی است که پشت یک دیواری دودی بلند شده است و به ما از قبل گفته اند آنجا قرار است آتش بگیرد، این علم الیقین است. ایمان داشتن به چیزی، غیر از علم داشتن است. کافر می داند خدا هست ولی می پوشاند و می گوید خدا نیست. مشرک برای خدا شریک قائل است. پس علمش را دارند که خداوند هست ولی اینکه ایمان بیاورند، یک مقوله دیگری است.
ویژگی های متقین
سه ویژگی متقین: اینها ایمان دارند به آنچه که بر تو ای پیغمبر نازل شده است. «بما انزل الیک» یعنی تمام شریعت نبویه است. ایمان آوردن به قول و فعل پیامبر صلی الله علیه و آله «بما انزل الیک» می شود. یک سلسله دستورات خداوند متعال در قالب قانون اساسی آمده است که همان مصحف شریف قرآن است. کلیات و اساس مطلب آمده است، اما سخنان دیگر پیامبر صلی الله علیه و آله چه شد؟ همین قانون اساسی سخنان دیگر پیامبر صلی الله علیه و آله را توضیح داده است. «و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی»۳ به حرف هایی که ما به حسب ظاهر، عادی می گوییم هم، وحی است. «وما انزل من قبلک» نه تنها به آنچه بر تو نازل شده است ایمان دارند، بلکه به آنچه که قبل از تو نازل شده است هم ایمان دارند. در قرآن تمام انبیاء را تصدیق کرده است. ولی در کتاب های تحریف شده ادیان دیگر این کلام نیامده است. یکی از مشترکات تمام کتب آسمانی تایید گفته های پیغمبر قبلی و اضافه کردن مطالب جدید است. در ادیان مشترکاتی است و توحید، معاد، نبوت، شفاعت یکی از مشترکاتی هستند که در تمام کتب آسمانی آمده است.
یکی از علامت های درستی یک پیغمبری که می آمده است تایید پیغمبر قبلی و شریعتش بوده است، قرآن هم این موضوع را تصدیق کرده است. در همین آیه روزه هم می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ»۴ ای کسانی که ایمان آورده اید، بر شما روزه نوشته شده است، همانطور که بر کسانی که قبل از شما بوده اند، نیز نوشته شده بود. این ویژگی دومشان بود. « وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ» به آخرت هم ایمان دارند. ایمان یک امر قلبی است. می فرماید به معاد یقین دارند. مبدا و معاد همیشه کنار هم آمده اند. باید هر دو را قبول داشته باشیم و اگر هر دو را قبول نداشته باشیم، کامل نمی شود. باید به نحوی باشد که یقین پیدا کنیم. ابلیس خدا و قیامت را قبول داشت و گفته بود به من فرصت بده تا روزی که همه مبعوث می شوند. پس معلوم می شود قبول داشته است ولی اگر یقین می داشت که حشر واقعی است، باید به نحو کامل عبودیت خداوند را می پذیرفت. پس معلوم شد «بما انزل الیک» هر چیزی که پیغمبر صلی الله علیه و آله بفرمایند هست.
اهمیت غدیر
در خطبه غدیر به معنای واقعی انزل چند مورد مانند آن آمده است. اگر کسی بخواهد محرم خوبی داشته باشد، باید غدیر را تجلیل کند. غدیر آیه ای بر بحث ابلاغ دارد و نیاز به تبلیغ دارد و پیغمبر صلی الله علیه و آله فرموده بودند به همه بگویید. پس همه ما وظیفه داریم که پیام غدیر را به دیگران هم برسانیم. اگر غدیر درست تبلیغ می شد، عاشورایی به وجود نمی آمد. در همین خطبه غدیر پیغمبر صلی الله علیه و آله نمونه هایی از «بما انزل الیک» را مطرح می کنند. بعد از حمد و ثنایی ابتدا، پیغمبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: مردم بدانید که خدا بر من چنین وحی کرد، « بِسْمِ الله الرَّحْمانِ الرَّحیمِ، یا أَیُهَاالرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ - فی عَلِی یَعْنی فِی الْخِلاَفَةِ لِعَلِی بْنِ أَبی طالِبٍ - وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَالله یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ » ای رسول ما آنچه از رب تو بر تو نازل شده است را ابلاغ کن. خدا این چنین گفته است. خطبه غدیر را هم شیعه و هم سنی نقل کرده اند. گرچه چندین سال است که منابع علامه امینی را می خواهند از بین ببرند. «فی علی» یعنی «فی الخلافه علی بن ابیطالب» به صراحت می فرمایند. و اگر خلافت علی بن ابیطالب را نرسانی، یعنی تبلیغی نکرده ای. هدی للمتقین شیعیان علی علیه السلام هستند. در ادامه می فرماید: « مَعاشِرَالنّاسِ، ما قَصَّرْتُ فی تَبْلیغِ ما أَنْزَلَ الله تَعالی إِلَی، وَ أَنَا أُبَیِّنُ لَکُمْ سَبَبَ هذِهِ الْآیَةِ: إِنَّ جَبْرئیلَ هَبَطَ إِلَی مِراراً ثَلاثاً یَأْمُرُنی عَنِ السَّلامِ رَبّی - وَ هُوالسَّلامُ - أَنْ أَقُومَ فی هذَا الْمَشْهَدِ فَأُعْلِمَ کُلَّ أَبْیَضَ وَأَسْوَدَ: أَنَّ عَلِی بْنَ أَبی طالِبٍ أَخی وَ وَصِیّی وَ خَلیفَتی (عَلی أُمَّتی) وَالْإِمامُ مِنْ بَعْدی، الَّذی مَحَلُّهُ مِنّی مَحَلُّ هارُونَ مِنْ مُوسی إِلاَّ أَنَّهُ لانَبِی بَعْدی وَهُوَ وَلِیُّکُمْ بَعْدَالله وَ رَسُولِهِ.» ای مردم من در تبلیغ آنچه که خداوند به من نازل کرده است، کوتاهی نکرده ام. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند یکی یکی دست بدهید و بیعت کنید. برای زنان هم فرمودند علی جان دستت را در تشت آب بگذار و یکی یکی با زنان بیعت کن. امر ولایت امری نیست که از دیگران تبعیت کنیم. پیغمبر می فرمایند من کوتاهی نکردم. من برای شما سبب این آیه را تبیین می کنم. همانا جبرئیل سه مرتبه بر من فرود آمد از سوی سلام، پروردگارم - که تنها او سلام است - فرمانی آورد که در این مکان به پا خیزم و به هر سفید و سیاهی اعلام کنم که علی بن ابی طالب برادر، وصی و جانشین من در میان امّت و امام پس از من بوده. جایگاه او نسبت به من به سان هارون نسبت به موسی است، لیکن پیامبری پس از من نخواهد بود او (علی)، صاحب اختیارتان پس از خدا و رسول است.
« وَقَدْ أَنْزَلَ الله تَبارَکَ وَ تَعالی عَلَی بِذالِکَ آیَةً مِنْ کِتابِهِ (هِی): (إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُواالَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ)، وَ عَلِی بْنُ أَبی طالِبٍ الَّذی أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَهُوَ راکِعٌ یُریدُالله عَزَّوَجَلَّ فی کُلِّ حالٍ.» آن ولی شما قبلا در آیه انما ولیکم بر شما مشخص شده است و امروز هم جبرئیل امر کرده است. بعد این آیه را پیغمبر صلی الله علیه و آله تفسیر می کند: و پروردگارم آیه ای بر من نازل فرموده که: «همانا ولی، صاحب اختیار و سرپرست شما، خدا و پیامبر او و ایمانیانی هستند که نماز به پا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند.» و هر آینه علی بن ابی طالب نماز به پا داشته و در رکوع زکات پرداخته و پیوسته خداخواه است.
اینها مصادیق «بما انزل الیک» است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است. اگر ما می خواهیم متقی باشیم، باید ایمان بیاوریم به قرآن و به تمام دستورات پیغمبر عظیم الشان صلی الله علیه و آله. همه اینها همان اعتبار قرآن را دارند و در کنار هم هستند. قرآن می گوید اگر در چیزی اختلاف پیدا کردید مرجع نهایی بررسی اختلافات شما، قرآن و رسول صلی الله علیه و آله هست.
در آیه « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا»۵ می فرماید در هر چیزی که شما نزاع پیدا کردید به خدا و رسولش برگردانید و این اعتبار است. یکی از چیزهایی که « وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ» است این است که تمام پیامبران همه سه چیز را وعده می دادند، یکی اینکه پیغمبر بعدیشان چه کسی است، یکی اینکه پیغمبر خاتم چه کسی است و یکی اینکه مصلح آخر که وجود مقدس بقیه الله عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند، چه کسی است.
در انتهای آیه می فرماید: به روز قیامت یقین بیاورید. یقین داشتن به قیامت و آخرت یعنی اصلاح امور. اگر کسی را قبول داشته باشیم باید حرف هایش را عمل کنیم. اینکه بگوییم به آخرت ایمان داریم کافی نیست، باید در اعمالمان هم نشان بدهیم. آیه دارد ویژگی دوستان امیرالمومنین علیه السلام را می گوید: دوستان امیرالمومنین علیه السلام ایمان به غیب دارند، نماز به پا می دارند، انفاق می کنند، به آنچه بر پیامبر صلی الله علیه و آله و پیامبران قبلی علیهم السلام نازل شده است ایمان دارند، یقین به معاد دارند.
پی نوشت:
1.سوره بقره آیه ۴
2.فرزند ابراهیم بن هاشم قمی، از علما و مشایخ بزرگ شیعه‌است و زمان دو امام معصوم شیعه را درک کرده و تا سال ۳۰۷ قمری، زنده بود. تلاش بی وقفه‌اش به حدی بوده‌است که علی بن ابراهیم توفیق یافته تا تعداد ۷۱۴۰ روایت را نقل کند. او در اواسط عمر و یا به نقل بعضی‌ها در اواخر عمر نابینا شد.
3.آیات ۳ و ۴ سوره نجم
4.سوره مبارکه بقرة آیه ۱۸۳
5.آیه ۵۹ سوره نساء
متن سخنرانی حجت الاسلام موسوی مطلق را بخوانید:
حجت الاسلام موسوی مطلق : اگر غدیر درست تبلیغ می شد، عاشورایی به وجود نمی آمد
در ادامه تفسیر سوره بقره، وصف متقین را ادامه می دهد.
اینکه متیقن چه کسانی هستند را در آیه بعد وصف می کند و می فرماید: «والَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ»۱ متقینی که سه ویژگی شان در آیه قبل آمده بود، در این آیه هم سه ویژگی دیگرشان آمده است و ذیل این آیه یک روایت در تفسیر برهان آمده است. علی بن ابراهیم قمی۲ صاحب تفسیر قمی ذیل این آیه در تفسیرش گفته است که اینها ایمان دارند. ایمان داشتن یک مقوله بالاتری است. مثلا با علمت به این نتیجه رسیده ای که فلان شیئ وجود دارد یا وجود ندارد. علم الیقین یک موضوع است و آن هم مثلا زمانی است که پشت یک دیواری دودی بلند شده است و به ما از قبل گفته اند آنجا قرار است آتش بگیرد، این علم الیقین است. ایمان داشتن به چیزی، غیر از علم داشتن است. کافر می داند خدا هست ولی می پوشاند و می گوید خدا نیست. مشرک برای خدا شریک قائل است. پس علمش را دارند که خداوند هست ولی اینکه ایمان بیاورند، یک مقوله دیگری است.
ویژگی های متقین
سه ویژگی متقین: اینها ایمان دارند به آنچه که بر تو ای پیغمبر نازل شده است. «بما انزل الیک» یعنی تمام شریعت نبویه است. ایمان آوردن به قول و فعل پیامبر صلی الله علیه و آله «بما انزل الیک» می شود. یک سلسله دستورات خداوند متعال در قالب قانون اساسی آمده است که همان مصحف شریف قرآن است. کلیات و اساس مطلب آمده است، اما سخنان دیگر پیامبر صلی الله علیه و آله چه شد؟ همین قانون اساسی سخنان دیگر پیامبر صلی الله علیه و آله را توضیح داده است. «و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی»۳ به حرف هایی که ما به حسب ظاهر، عادی می گوییم هم، وحی است. «وما انزل من قبلک» نه تنها به آنچه بر تو نازل شده است ایمان دارند، بلکه به آنچه که قبل از تو نازل شده است هم ایمان دارند. در قرآن تمام انبیاء را تصدیق کرده است. ولی در کتاب های تحریف شده ادیان دیگر این کلام نیامده است. یکی از مشترکات تمام کتب آسمانی تایید گفته های پیغمبر قبلی و اضافه کردن مطالب جدید است. در ادیان مشترکاتی است و توحید، معاد، نبوت، شفاعت یکی از مشترکاتی هستند که در تمام کتب آسمانی آمده است.
یکی از علامت های درستی یک پیغمبری که می آمده است تایید پیغمبر قبلی و شریعتش بوده است، قرآن هم این موضوع را تصدیق کرده است. در همین آیه روزه هم می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ»۴ ای کسانی که ایمان آورده اید، بر شما روزه نوشته شده است، همانطور که بر کسانی که قبل از شما بوده اند، نیز نوشته شده بود. این ویژگی دومشان بود. « وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ» به آخرت هم ایمان دارند. ایمان یک امر قلبی است. می فرماید به معاد یقین دارند. مبدا و معاد همیشه کنار هم آمده اند. باید هر دو را قبول داشته باشیم و اگر هر دو را قبول نداشته باشیم، کامل نمی شود. باید به نحوی باشد که یقین پیدا کنیم. ابلیس خدا و قیامت را قبول داشت و گفته بود به من فرصت بده تا روزی که همه مبعوث می شوند. پس معلوم می شود قبول داشته است ولی اگر یقین می داشت که حشر واقعی است، باید به نحو کامل عبودیت خداوند را می پذیرفت. پس معلوم شد «بما انزل الیک» هر چیزی که پیغمبر صلی الله علیه و آله بفرمایند هست.
اهمیت غدیر
در خطبه غدیر به معنای واقعی انزل چند مورد مانند آن آمده است. اگر کسی بخواهد محرم خوبی داشته باشد، باید غدیر را تجلیل کند. غدیر آیه ای بر بحث ابلاغ دارد و نیاز به تبلیغ دارد و پیغمبر صلی الله علیه و آله فرموده بودند به همه بگویید. پس همه ما وظیفه داریم که پیام غدیر را به دیگران هم برسانیم. اگر غدیر درست تبلیغ می شد، عاشورایی به وجود نمی آمد. در همین خطبه غدیر پیغمبر صلی الله علیه و آله نمونه هایی از «بما انزل الیک» را مطرح می کنند. بعد از حمد و ثنایی ابتدا، پیغمبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: مردم بدانید که خدا بر من چنین وحی کرد، « بِسْمِ الله الرَّحْمانِ الرَّحیمِ، یا أَیُهَاالرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ - فی عَلِی یَعْنی فِی الْخِلاَفَةِ لِعَلِی بْنِ أَبی طالِبٍ - وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَالله یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ » ای رسول ما آنچه از رب تو بر تو نازل شده است را ابلاغ کن. خدا این چنین گفته است. خطبه غدیر را هم شیعه و هم سنی نقل کرده اند. گرچه چندین سال است که منابع علامه امینی را می خواهند از بین ببرند. «فی علی» یعنی «فی الخلافه علی بن ابیطالب» به صراحت می فرمایند. و اگر خلافت علی بن ابیطالب را نرسانی، یعنی تبلیغی نکرده ای. هدی للمتقین شیعیان علی علیه السلام هستند. در ادامه می فرماید: « مَعاشِرَالنّاسِ، ما قَصَّرْتُ فی تَبْلیغِ ما أَنْزَلَ الله تَعالی إِلَی، وَ أَنَا أُبَیِّنُ لَکُمْ سَبَبَ هذِهِ الْآیَةِ: إِنَّ جَبْرئیلَ هَبَطَ إِلَی مِراراً ثَلاثاً یَأْمُرُنی عَنِ السَّلامِ رَبّی - وَ هُوالسَّلامُ - أَنْ أَقُومَ فی هذَا الْمَشْهَدِ فَأُعْلِمَ کُلَّ أَبْیَضَ وَأَسْوَدَ: أَنَّ عَلِی بْنَ أَبی طالِبٍ أَخی وَ وَصِیّی وَ خَلیفَتی (عَلی أُمَّتی) وَالْإِمامُ مِنْ بَعْدی، الَّذی مَحَلُّهُ مِنّی مَحَلُّ هارُونَ مِنْ مُوسی إِلاَّ أَنَّهُ لانَبِی بَعْدی وَهُوَ وَلِیُّکُمْ بَعْدَالله وَ رَسُولِهِ.» ای مردم من در تبلیغ آنچه که خداوند به من نازل کرده است، کوتاهی نکرده ام. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند یکی یکی دست بدهید و بیعت کنید. برای زنان هم فرمودند علی جان دستت را در تشت آب بگذار و یکی یکی با زنان بیعت کن. امر ولایت امری نیست که از دیگران تبعیت کنیم. پیغمبر می فرمایند من کوتاهی نکردم. من برای شما سبب این آیه را تبیین می کنم. همانا جبرئیل سه مرتبه بر من فرود آمد از سوی سلام، پروردگارم - که تنها او سلام است - فرمانی آورد که در این مکان به پا خیزم و به هر سفید و سیاهی اعلام کنم که علی بن ابی طالب برادر، وصی و جانشین من در میان امّت و امام پس از من بوده. جایگاه او نسبت به من به سان هارون نسبت به موسی است، لیکن پیامبری پس از من نخواهد بود او (علی)، صاحب اختیارتان پس از خدا و رسول است.
« وَقَدْ أَنْزَلَ الله تَبارَکَ وَ تَعالی عَلَی بِذالِکَ آیَةً مِنْ کِتابِهِ (هِی): (إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُواالَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ)، وَ عَلِی بْنُ أَبی طالِبٍ الَّذی أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَی الزَّکاةَ وَهُوَ راکِعٌ یُریدُالله عَزَّوَجَلَّ فی کُلِّ حالٍ.» آن ولی شما قبلا در آیه انما ولیکم بر شما مشخص شده است و امروز هم جبرئیل امر کرده است. بعد این آیه را پیغمبر صلی الله علیه و آله تفسیر می کند: و پروردگارم آیه ای بر من نازل فرموده که: «همانا ولی، صاحب اختیار و سرپرست شما، خدا و پیامبر او و ایمانیانی هستند که نماز به پا می دارند و در حال رکوع زکات می پردازند.» و هر آینه علی بن ابی طالب نماز به پا داشته و در رکوع زکات پرداخته و پیوسته خداخواه است.
اینها مصادیق «بما انزل الیک» است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است. اگر ما می خواهیم متقی باشیم، باید ایمان بیاوریم به قرآن و به تمام دستورات پیغمبر عظیم الشان صلی الله علیه و آله. همه اینها همان اعتبار قرآن را دارند و در کنار هم هستند. قرآن می گوید اگر در چیزی اختلاف پیدا کردید مرجع نهایی بررسی اختلافات شما، قرآن و رسول صلی الله علیه و آله هست.
در آیه « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا»۵ می فرماید در هر چیزی که شما نزاع پیدا کردید به خدا و رسولش برگردانید و این اعتبار است. یکی از چیزهایی که « وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ» است این است که تمام پیامبران همه سه چیز را وعده می دادند، یکی اینکه پیغمبر بعدیشان چه کسی است، یکی اینکه پیغمبر خاتم چه کسی است و یکی اینکه مصلح آخر که وجود مقدس بقیه الله عجل الله تعالی فرجه الشریف هستند، چه کسی است.
در انتهای آیه می فرماید: به روز قیامت یقین بیاورید. یقین داشتن به قیامت و آخرت یعنی اصلاح امور. اگر کسی را قبول داشته باشیم باید حرف هایش را عمل کنیم. اینکه بگوییم به آخرت ایمان داریم کافی نیست، باید در اعمالمان هم نشان بدهیم. آیه دارد ویژگی دوستان امیرالمومنین علیه السلام را می گوید: دوستان امیرالمومنین علیه السلام ایمان به غیب دارند، نماز به پا می دارند، انفاق می کنند، به آنچه بر پیامبر صلی الله علیه و آله و پیامبران قبلی علیهم السلام نازل شده است ایمان دارند، یقین به معاد دارند.
پی نوشت:
1.سوره بقره آیه ۴
2.فرزند ابراهیم بن هاشم قمی، از علما و مشایخ بزرگ شیعه‌است و زمان دو امام معصوم شیعه را درک کرده و تا سال ۳۰۷ قمری، زنده بود. تلاش بی وقفه‌اش به حدی بوده‌است که علی بن ابراهیم توفیق یافته تا تعداد ۷۱۴۰ روایت را نقل کند. او در اواسط عمر و یا به نقل بعضی‌ها در اواخر عمر نابینا شد.
3.آیات ۳ و ۴ سوره نجم
4.سوره مبارکه بقرة آیه ۱۸۳
5.آیه ۵۹ سوره نساء
مرجع : وارث
