کد مطلب : ۳۷۳۰
آمار پایان نامه‌ها با موضوع شعر عاشورایی در دانشگاه‌ها اندک است
به گزارش خیمه، طرح متمركز كنگره شعر عاشورايي كه در آستانه محرم سال جاري توسط معاونت امور فرهنگي اجرا شد، كوشيد تا اشعاري پالايش شده و متناسب و با فرهنگ اصيل عاشورا را در اختيار مداحان اهل بيت(ع) قرارد هد.
با حجت الاسلام حسين رهنمايي كه دبير اجرايي طرح كنگره شعر عاشورايي هم بود در مورد اهداف برگزاري اين طرح و مسائل ديگر گفت و گو كرده‌ايم.
* چه شد كه معاونت امور فرهنگي و تبليغ سازمان تصميم بر اجراي طرح كنگره شعر عاشورايي گرفت؟ آيا اين طرح در سال‌هاي گذشته نيز اجرا شده بود؟
رهنمایی: نيمه دوم سال 85 معاونت امور فرهنگي و تبليغ سازمان با هدف تغذيه فكري مداحان و اصلاح اشعار نوحه‌ها و مراثي طرحي را با عنوان سوگواره عاشورايي در 27 استان كشور اجرا كرد..
در اين طرح اشعار زيادي توسط هيئت داوران مورد ارزيابي قرار گرفت و از شاعران برگزيده استان‌ها در همايش ويژه‌اي در شهرتهران تقدير شد.
به هر حال اين طرح به عنوان طرح كنگره شعرعاشورايي به صورت منطقه‌اي در 9 استان خراسان رضوي، مازندران، اصفهان، قم، اردبيل، آذربايجان شرقي، فارس، خوزستان و تهران اجرا شده يا در حال اجراست.
* به نظر شما اجراي اين طرح تا چه حد مي‌تواند علاوه بر ارتقاي كيفيت اشعار عاشورايي، آنها را از بعضي از آسيب‌هايي كه اخيراً مشاهده مي‌شود پالايش كند؟
رهنمایی: طراحي اين برنامه به گونه‌اي بوده است كه حتماً داراي خروجي و دستاورد‌هاي خوبي باشد؛ ما از استان‌هاي مجري طرح خواسته‌ايم تا اشعار برگزيده را به صورت يك كتاب در قطع جيبي و كاملا كاربردي در اختيار مداحان اهل بيت(ع) قرار دهند.
نكته بعدي در اجراي طرح كنگره شعر عاشورايي اين است كه استان‌ها بايد با شاعران مطرح مذاكره كنند و به آنها سفارش توليد شعردهند. فكر مي‌كنم تداوم طرح مي‌تواند تا حد زيادي ادبيات آييني ناب را در جامعه گسترش دهد.
* آيا اين طرح غير از شعر عاشورايي به نكات فرهنگي ديگري هم در اين زمينه اهميت داده است؟
رهنمایی: بله. در اين كنگره علاوه بر شعر از مقاله، كتاب و پايان نامه هم فراخوان شده است. اين را هم بگويم كه متاسفانه درحوزه تحقيقات علمي با موضوعاي حول محور عاشورا در مجامع آكادميك كشور و دانشگاه‌ها با خلاء زيادي مواجه هستيم.
به عنوان مثال تعداد پايان نامه‌هايي كه در مورد موضوعات مربوط به عاشورا تحقيق كرده‌اند در دانشگاه‌ها بسيار كم است كه به نظر من اين مساله در يك كشور شيعه نقطه ضعفي بزرگ است.
* سطح علمي داوراني كه آثار رسيده به كنگره را ارزيابي مي‌كنند تا چه حد است؟
رهنمایی: داوران هر استان متناسب با موضوعات مطرح شده در فراخوان انتخاب شده‌اند؛ بيشتر اين داوران از اساتيد حوزه و دانشگاه هستند و حتي بعضي از آنها چهره ملي محسوب مي‌شوند.
* شيوه اجرايي هر طرح در محقق شدن اهداف آن بسيار مؤثر است. طرح كنگره شعرعاشورايي با چه روش و رويكردي در استان‌ها اجرا مي‌شود؟
رهنمایی: با توجه به رويكرد جديد معاونت امور فرهنگي و تبليغي سازمان مبني بر بومي سازي طرح‌ها و تأكيد بررعايت اصل 24 قانون اساسي، استان‌ها موظف شده‌اند كه امور اجرايي طرح كنگره شعر عاشورايي را ترجيحاً به يك تشكل مردمي و ديني واگذار كنند؛ مخصوصاً در اين مورد تأكيد شد كه در صورت امكان كانون مداحان در اولويت باشند.
* به نظر مي‌رسد نوع شعر و محتواي آن تا حد زيادي در روش ارائه نوحه‌ها از لحاظ آوايي هم مؤثر است.؛ به طور مثال ساختار بعضي از اشعاري كه امروز به عنوان نوحه و مرثيه ارائه مي‌شود بيشتر با سبك موسيقي رپ همخواني دارد؛ بنابراين طرح كنگره شعر عاشورايي با پالايش اشعار مي‌تواند در چگونگي و روش اجراي نوحه‌ها توسط مداحان نيز مؤثر باشد. درست است؟
رهنمایی: بله. همان طور كه گفتيد نوع شعر از لحاظ شكلي و محتوايي به شدت بر نحوه اجراي آن توسط مداح مؤثر است. بنابراين بهتر است آهنگ‌هاي سنتي ما باشد؛ البته نبايد منكر ايجاد تنوع در نوحه‌ها باشيم.
به هر حال ما انتظار داريم جامعه مداحان چند نكته مهم را در نظر بگيرند؛ يكي بحث صحت و سقم محتواي اشعار از لحاظ تاريخي است كه حتماً بايد برگرفته از مقتل‌هاي تأييد شده و كتاب‌هاي مستند باشد. نكته ديگر اين كه از خواندن اشعاري كه در آنها در مورد ائمه اطهار(ع) بيش از حد غلو شده است پرهيز كنند؛ اين مسأله مورد تأكيد مراجع عظام تقليد نيز هست.
* خيلي از آسيب‌هايي كه امروز در اشعار عاشورايي ديده مي‌شود بر مي‌گردد به اين مسأله كه هر كسي در هر مرتبه از سطح ادبي و علمي به خود اجازه مي‌دهد كه وارد اين عرصه شود. در صورتي كه شاعر اهل بيت(ع) احوالات و ويژگي‌هاي خاص خودش را دارد. نظر شما در اين مورد چيست؟
رهنمایی: شعر يك امر دروني است بنابراين، اين شاعر شدن قانون خاصي ندارد؛ اما مي‌توانيم براي انتشار يك شعر ضابطه و قانون وضع كنيم. به طور كلي شعر تجلي احساسات شخصي است.
بنابراين هر كسي كه واقعا محب اهل بيت(ع) است مي‌تواند وارد اين عرصه شود و ما از اين مساله استقبال هم مي‌كنيم؛ اما بايد ضوابط و مقررات وضع شده براي انتشار اشعار رعايت شود؛ البته اين ضوابط را بايد استادان و اهالي فن با توجه به همان مقياس‌هايي كه گفته شد، مشخص كنند.
* كانون مداحان تاكنون چه فعاليت‌هايي براي اصلاح عزاداري‌ها انجام داده است؟ از نظر شما بهترين روش براي اصلاح عزاداري‌ها چه روشي است؟
رهنمایی: اصلاح عزاداري نه كار فرهنگي دارد نه دستوري؛ به دليل اين كه عزاداري‌ها ماهيت مردمي دارد فعاليت‌هاي دستوري و انواع بايد و نبايد‌ها نمي‌تواند چندان مؤثر باشد.
در واقع اين خود مردم هستند كه بايد به دور از افراط و تفريط عزاداري كنند و در اين زمينه روحانيون، مسئولان هيئات، صدا و سيما، وزارت ارشاد، مداحان، فرهيختگان و همه ارگان‌هاي فرهنگي نظام بايد مشاركت داشته باشند.
به طور كلي محقق شدن اين امر مستلزم كار فرهنگي طولاني مدت است. اما اين كه وظيفه كانون مداحان چيست بايد بگويم اين كانون به منظور ساماندهي و تغذيه فكري مداحان توسط سازمان تبليغات اسلامي تشكيل شده است و ما در دراز مدت طرح صدور مجوز مداحي را در دستور كار خود داريم.
در اين طرح مداحان هم مانند روحانيون كد دار مي‌شوند البته آن‌هاي كه آموزش‌هاي لازم را در اين زمينه ديده باشند.
با اجراي اين طرح كه هم اكنون در حال تدوين اساسنامه آن هستيم ديگر هر كسي نمي‌تواند بدون مجوز سازمان تبليغات اسلامي مداحي كند؛ البته طرح صدور مجوز هنوز به تصويب نهايي نرسيده است.
با حجت الاسلام حسين رهنمايي كه دبير اجرايي طرح كنگره شعر عاشورايي هم بود در مورد اهداف برگزاري اين طرح و مسائل ديگر گفت و گو كرده‌ايم.
* چه شد كه معاونت امور فرهنگي و تبليغ سازمان تصميم بر اجراي طرح كنگره شعر عاشورايي گرفت؟ آيا اين طرح در سال‌هاي گذشته نيز اجرا شده بود؟
رهنمایی: نيمه دوم سال 85 معاونت امور فرهنگي و تبليغ سازمان با هدف تغذيه فكري مداحان و اصلاح اشعار نوحه‌ها و مراثي طرحي را با عنوان سوگواره عاشورايي در 27 استان كشور اجرا كرد..
در اين طرح اشعار زيادي توسط هيئت داوران مورد ارزيابي قرار گرفت و از شاعران برگزيده استان‌ها در همايش ويژه‌اي در شهرتهران تقدير شد.
به هر حال اين طرح به عنوان طرح كنگره شعرعاشورايي به صورت منطقه‌اي در 9 استان خراسان رضوي، مازندران، اصفهان، قم، اردبيل، آذربايجان شرقي، فارس، خوزستان و تهران اجرا شده يا در حال اجراست.
* به نظر شما اجراي اين طرح تا چه حد مي‌تواند علاوه بر ارتقاي كيفيت اشعار عاشورايي، آنها را از بعضي از آسيب‌هايي كه اخيراً مشاهده مي‌شود پالايش كند؟
رهنمایی: طراحي اين برنامه به گونه‌اي بوده است كه حتماً داراي خروجي و دستاورد‌هاي خوبي باشد؛ ما از استان‌هاي مجري طرح خواسته‌ايم تا اشعار برگزيده را به صورت يك كتاب در قطع جيبي و كاملا كاربردي در اختيار مداحان اهل بيت(ع) قرار دهند.
نكته بعدي در اجراي طرح كنگره شعر عاشورايي اين است كه استان‌ها بايد با شاعران مطرح مذاكره كنند و به آنها سفارش توليد شعردهند. فكر مي‌كنم تداوم طرح مي‌تواند تا حد زيادي ادبيات آييني ناب را در جامعه گسترش دهد.
* آيا اين طرح غير از شعر عاشورايي به نكات فرهنگي ديگري هم در اين زمينه اهميت داده است؟
رهنمایی: بله. در اين كنگره علاوه بر شعر از مقاله، كتاب و پايان نامه هم فراخوان شده است. اين را هم بگويم كه متاسفانه درحوزه تحقيقات علمي با موضوعاي حول محور عاشورا در مجامع آكادميك كشور و دانشگاه‌ها با خلاء زيادي مواجه هستيم.
به عنوان مثال تعداد پايان نامه‌هايي كه در مورد موضوعات مربوط به عاشورا تحقيق كرده‌اند در دانشگاه‌ها بسيار كم است كه به نظر من اين مساله در يك كشور شيعه نقطه ضعفي بزرگ است.
* سطح علمي داوراني كه آثار رسيده به كنگره را ارزيابي مي‌كنند تا چه حد است؟
رهنمایی: داوران هر استان متناسب با موضوعات مطرح شده در فراخوان انتخاب شده‌اند؛ بيشتر اين داوران از اساتيد حوزه و دانشگاه هستند و حتي بعضي از آنها چهره ملي محسوب مي‌شوند.
* شيوه اجرايي هر طرح در محقق شدن اهداف آن بسيار مؤثر است. طرح كنگره شعرعاشورايي با چه روش و رويكردي در استان‌ها اجرا مي‌شود؟
رهنمایی: با توجه به رويكرد جديد معاونت امور فرهنگي و تبليغي سازمان مبني بر بومي سازي طرح‌ها و تأكيد بررعايت اصل 24 قانون اساسي، استان‌ها موظف شده‌اند كه امور اجرايي طرح كنگره شعر عاشورايي را ترجيحاً به يك تشكل مردمي و ديني واگذار كنند؛ مخصوصاً در اين مورد تأكيد شد كه در صورت امكان كانون مداحان در اولويت باشند.
* به نظر مي‌رسد نوع شعر و محتواي آن تا حد زيادي در روش ارائه نوحه‌ها از لحاظ آوايي هم مؤثر است.؛ به طور مثال ساختار بعضي از اشعاري كه امروز به عنوان نوحه و مرثيه ارائه مي‌شود بيشتر با سبك موسيقي رپ همخواني دارد؛ بنابراين طرح كنگره شعر عاشورايي با پالايش اشعار مي‌تواند در چگونگي و روش اجراي نوحه‌ها توسط مداحان نيز مؤثر باشد. درست است؟
رهنمایی: بله. همان طور كه گفتيد نوع شعر از لحاظ شكلي و محتوايي به شدت بر نحوه اجراي آن توسط مداح مؤثر است. بنابراين بهتر است آهنگ‌هاي سنتي ما باشد؛ البته نبايد منكر ايجاد تنوع در نوحه‌ها باشيم.
به هر حال ما انتظار داريم جامعه مداحان چند نكته مهم را در نظر بگيرند؛ يكي بحث صحت و سقم محتواي اشعار از لحاظ تاريخي است كه حتماً بايد برگرفته از مقتل‌هاي تأييد شده و كتاب‌هاي مستند باشد. نكته ديگر اين كه از خواندن اشعاري كه در آنها در مورد ائمه اطهار(ع) بيش از حد غلو شده است پرهيز كنند؛ اين مسأله مورد تأكيد مراجع عظام تقليد نيز هست.
* خيلي از آسيب‌هايي كه امروز در اشعار عاشورايي ديده مي‌شود بر مي‌گردد به اين مسأله كه هر كسي در هر مرتبه از سطح ادبي و علمي به خود اجازه مي‌دهد كه وارد اين عرصه شود. در صورتي كه شاعر اهل بيت(ع) احوالات و ويژگي‌هاي خاص خودش را دارد. نظر شما در اين مورد چيست؟
رهنمایی: شعر يك امر دروني است بنابراين، اين شاعر شدن قانون خاصي ندارد؛ اما مي‌توانيم براي انتشار يك شعر ضابطه و قانون وضع كنيم. به طور كلي شعر تجلي احساسات شخصي است.
بنابراين هر كسي كه واقعا محب اهل بيت(ع) است مي‌تواند وارد اين عرصه شود و ما از اين مساله استقبال هم مي‌كنيم؛ اما بايد ضوابط و مقررات وضع شده براي انتشار اشعار رعايت شود؛ البته اين ضوابط را بايد استادان و اهالي فن با توجه به همان مقياس‌هايي كه گفته شد، مشخص كنند.
* كانون مداحان تاكنون چه فعاليت‌هايي براي اصلاح عزاداري‌ها انجام داده است؟ از نظر شما بهترين روش براي اصلاح عزاداري‌ها چه روشي است؟
رهنمایی: اصلاح عزاداري نه كار فرهنگي دارد نه دستوري؛ به دليل اين كه عزاداري‌ها ماهيت مردمي دارد فعاليت‌هاي دستوري و انواع بايد و نبايد‌ها نمي‌تواند چندان مؤثر باشد.
در واقع اين خود مردم هستند كه بايد به دور از افراط و تفريط عزاداري كنند و در اين زمينه روحانيون، مسئولان هيئات، صدا و سيما، وزارت ارشاد، مداحان، فرهيختگان و همه ارگان‌هاي فرهنگي نظام بايد مشاركت داشته باشند.
به طور كلي محقق شدن اين امر مستلزم كار فرهنگي طولاني مدت است. اما اين كه وظيفه كانون مداحان چيست بايد بگويم اين كانون به منظور ساماندهي و تغذيه فكري مداحان توسط سازمان تبليغات اسلامي تشكيل شده است و ما در دراز مدت طرح صدور مجوز مداحي را در دستور كار خود داريم.
در اين طرح مداحان هم مانند روحانيون كد دار مي‌شوند البته آن‌هاي كه آموزش‌هاي لازم را در اين زمينه ديده باشند.
با اجراي اين طرح كه هم اكنون در حال تدوين اساسنامه آن هستيم ديگر هر كسي نمي‌تواند بدون مجوز سازمان تبليغات اسلامي مداحي كند؛ البته طرح صدور مجوز هنوز به تصويب نهايي نرسيده است.
