کد مطلب : ۳۰۰۴۷
توصیه های رهبر معظم انقلاب و وظیفه تشکل های ستایشگری
صادق محقق
حدود سی سال1 است که در آستانه میلاد پربرکت حضرت صدیقه طاهره، مداحان و ستایشگران اهل بیت علیهم السلام با مقام معظم رهبری دیدار می کنند. در این دیدارها، پس از اجرای برنامه توسط بلبلان بوستان محبت اهل بیت علیهم السلام، حضرت آیت اله خامنه‌ای ضمن برشمردن فرصت ها و نعمت هایی که در اختیار مداحان قراردارد، توصیه هایی نیز به آنها می نمایند.
معمولا سخنان ایشان در این مراسم از سه بخش تشکیل می شود: بیان جلواتی از شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها، توصیه به مداحان و برشمردن اهمیت ستایشگری اهل بیت علیهم السلام، و موضوعات روز.
با توجه به اینکه فرمایشات رهبری درباره مداحی و جوانب آن اختصاص به قشر خاص و محدودی از جامعه دارد، مطالبی که اغلب رسانه‌ها از سخنان ایشان منعکس می کنند، معطوف به بیانات ایشان در رابطه با مسائل روز است.
محورهایی که رهبر معظم انقلاب درخصوص مداحی و شئونات آن، طی سال های اخیر به آنها پرداخته‌اند، عبارتند از:
۱. اهمیّت شناخت جايگاه ذاكران و مداحان.
۲. سازماندهی و تعيين حدود و ثغور شعر و مداحی:
* ایجاد مرکزی برای شناخت، ارزیابی و ارتقاء سطح معلومات مدّاحان.
* سازماندهی و قاعده مندی در نهاد منبر.
* تعیین ضوابط و شرایط صلاحیّت ذاکران.
* ضرورت برنامه ریزی و آموزش.
* نقد و بررسي اشعار آييني و سختگيري نسبت به آن.
* ضرورت فعال شدن محافل ادبی.
* عمق بخشی به اشعار، زمینه ساز اوج مجدد شعر فارسی.
* آسيب‌شناسي و شناخت نيازهاي جامعه به‌ويژه نسل جوان.
۳. توجّه ذاكران به:
* تصفيه ی دروني و تزكيه/ معرفت افزایی.
* استفاده از عناصر سه گانه¬ی تبلیغ در مجالس: منطق، احساس، حماسه.
* جایگاه رفیع شعر در مدّاحی.
* توجه به روضه خواني صحيح و معقول.
* پیراستن اشعار و اذکار از تمجیدهای بی معنا.
* پرهیز از بیان مطالب ناصحیح.
* پرهیز از وهن مذهب.
* روضه‌خوانی بجا و تفکیک مراسم سوگ و سور.
* استفاده از لحن و موسیقی مناسب.
* بارور کردن جلسات مدّاحی.
* اثبات حقانیت اهل بیت (ع) در اشعار.
* ارتقاء سطح معرفتی مخاطبان با ارائه ی شعر قوی.
* آنچه باید خوانده شود: شعر آگاهی¬بخش، درس آموز و روزآمد / شعر معرفت آموز / شعر سازنده، جهت بخش، هدایتگر و متناسب با مقام اهل بیت (ع) / شعر حکمت آمیز / شعر اخلاقی / شعر فارسی قوی / شعر خوش مضمون و قانع‌کننده / شعر خوب و هنری / جای خالی اشعار حماسی و انقلابی در شعر آیینی / یافتن مضامین تازه و روزآمد / انتخاب اشعار قابل فهم همگان.
* آنچه نباید خوانده شود / دوری گزیدن از اشعار کم محتوا / عدم بهره گیری از تعابیر سبک و نامناسب/ دوری گزیدن از همزبانی با مخالفان انقلاب.
* چگونگی ارتباط با مستمعان.
* تأكيد بر توجّه به اخلاق در جامعه.
* هدايت و جهت دادن به عواطف و پيوند مردم با اهل بيت (ع).
* بهره گیری از احادیث در بیان معارف، فضائل و مناقب اهل بیت (ع).
* معرفي اهل بيت (ع) به عنوان الگوي برتر.
* بصیرت بخشی و پاسخ‌گویی به نیازهای سیاسی و اجتماعی جامعه.
برخی تذکرات در فرمایشات هرساله ایشان مرور می شود. اما موضوع پژوهش درباره مداحی و ستایشگری امسال در سخنان ایشان برجسته و مورد تاکید بود: «این پدیده درخورِ کار علمی است؛ یعنی واقعاً جا دارد دانشجویان ما، اساتید ما، محقّقین ما بنشینند و روی این پدیده فکر کنند، کار کنند؛ هم تفسیر و تحلیل کنند، هم راه‌های علمیِ گسترش این را به ما نشان بدهند و یاد بدهند».2
نکته قابل توجه اینکه، بسیاری از گزاره هایی که ایشان در این جلسه مطرح می کنند، توصیف وضعیت مطلوب ستایشگری است نه وضعیت فعلی. و چگونگی رسیدن از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب و اینکه ایشان جایگاه مهم و اثر گذاری برای ستایشگری قائلند، ضرورت نظریه پردازی و پژوهش و تدوین نقشه راه در این عرصه را دوچندان می کند.
• چند نکته که باید در نظر گرفت:
مخاطب توصیه های ایشان در این جلسه فرد فرد مداحان هستند. تشکل های ستایشگران علاوه بر اینکه باید محتوای این جلسات را مبنای تصمیم گیری قرار دهند، ضروری است فرمایشات ایشان در حوزه فرهنگ، برنامه ریزی فرهنگی، مهندسی فرهنگ، مخاطب‌پژوهی و آرایش رسانه ای را نیز مد نظر قرار دهند. به عبارت دیگر رسیدن به اهداف مطلوب در فضای ستایشگری نیاز به سازمان و تشکیلاتی منظم، هدف مند و با نگرشی راهبردی دارد که شاخصه های یک تشکیلات تراز را به صورت مکرر در فرمایشات ایشان در دیدار با مسئولین فرهنگی کشور شنیده ایم.
خود ایشان صاحب یک مکتب و منش در حوزه سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی هستند. بر اساس مکتب فکری ایشان که از مفهوم پردازی و واژه گزینی آغاز شده و به «تاسیس تمدن اسلامی»3 منتهی می شود، نظام اسلامی باید متکی بر غنای فکری و اندیشه ای خود و بر اساس نظام ارزشی خاص خود به زایش مفهومی بپردازد، به نحوی که در یک بستر زبانی به خلق و توسعه سپهر واژگانی مختص به خود منتهی شود. در مرحله بعد گفتمان خاص به خود را حول این سپهر واژگانی سامان داده و در نهایت برای نهادینه سازی آن نظام ارزشی مبنا، اقدام به نهادسازی های متناسب با آن نظام ارزشی، مفهومی و واژگانی گفته شده بپردازد. که طبیعتا انتظار می رود تشکل های ستایشگران هم بر اساس همین روش اقدام به طراحی و مدیریت سازمان خود کنند.
پی نوشت:
1-این دیدارها درزمان ریاست جمهوری ایشان نیز برقرار بوده است.
2-بیانات در دیدار جمعى از مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام در تاریخ ۹۵/۰۱/۱۱.
3-جایگاه واژه‌سازی و نهادسازی در تاسیس تمدن بزرگ اسلامی.
انتهای پیام/
معمولا سخنان ایشان در این مراسم از سه بخش تشکیل می شود: بیان جلواتی از شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها، توصیه به مداحان و برشمردن اهمیت ستایشگری اهل بیت علیهم السلام، و موضوعات روز.
با توجه به اینکه فرمایشات رهبری درباره مداحی و جوانب آن اختصاص به قشر خاص و محدودی از جامعه دارد، مطالبی که اغلب رسانه‌ها از سخنان ایشان منعکس می کنند، معطوف به بیانات ایشان در رابطه با مسائل روز است.
محورهایی که رهبر معظم انقلاب درخصوص مداحی و شئونات آن، طی سال های اخیر به آنها پرداخته‌اند، عبارتند از:
۱. اهمیّت شناخت جايگاه ذاكران و مداحان.
۲. سازماندهی و تعيين حدود و ثغور شعر و مداحی:
* ایجاد مرکزی برای شناخت، ارزیابی و ارتقاء سطح معلومات مدّاحان.
* سازماندهی و قاعده مندی در نهاد منبر.
* تعیین ضوابط و شرایط صلاحیّت ذاکران.
* ضرورت برنامه ریزی و آموزش.
* نقد و بررسي اشعار آييني و سختگيري نسبت به آن.
* ضرورت فعال شدن محافل ادبی.
* عمق بخشی به اشعار، زمینه ساز اوج مجدد شعر فارسی.
* آسيب‌شناسي و شناخت نيازهاي جامعه به‌ويژه نسل جوان.
۳. توجّه ذاكران به:
* تصفيه ی دروني و تزكيه/ معرفت افزایی.
* استفاده از عناصر سه گانه¬ی تبلیغ در مجالس: منطق، احساس، حماسه.
* جایگاه رفیع شعر در مدّاحی.
* توجه به روضه خواني صحيح و معقول.
* پیراستن اشعار و اذکار از تمجیدهای بی معنا.
* پرهیز از بیان مطالب ناصحیح.
* پرهیز از وهن مذهب.
* روضه‌خوانی بجا و تفکیک مراسم سوگ و سور.
* استفاده از لحن و موسیقی مناسب.
* بارور کردن جلسات مدّاحی.
* اثبات حقانیت اهل بیت (ع) در اشعار.
* ارتقاء سطح معرفتی مخاطبان با ارائه ی شعر قوی.
* آنچه باید خوانده شود: شعر آگاهی¬بخش، درس آموز و روزآمد / شعر معرفت آموز / شعر سازنده، جهت بخش، هدایتگر و متناسب با مقام اهل بیت (ع) / شعر حکمت آمیز / شعر اخلاقی / شعر فارسی قوی / شعر خوش مضمون و قانع‌کننده / شعر خوب و هنری / جای خالی اشعار حماسی و انقلابی در شعر آیینی / یافتن مضامین تازه و روزآمد / انتخاب اشعار قابل فهم همگان.
* آنچه نباید خوانده شود / دوری گزیدن از اشعار کم محتوا / عدم بهره گیری از تعابیر سبک و نامناسب/ دوری گزیدن از همزبانی با مخالفان انقلاب.
* چگونگی ارتباط با مستمعان.
* تأكيد بر توجّه به اخلاق در جامعه.
* هدايت و جهت دادن به عواطف و پيوند مردم با اهل بيت (ع).
* بهره گیری از احادیث در بیان معارف، فضائل و مناقب اهل بیت (ع).
* معرفي اهل بيت (ع) به عنوان الگوي برتر.
* بصیرت بخشی و پاسخ‌گویی به نیازهای سیاسی و اجتماعی جامعه.
برخی تذکرات در فرمایشات هرساله ایشان مرور می شود. اما موضوع پژوهش درباره مداحی و ستایشگری امسال در سخنان ایشان برجسته و مورد تاکید بود: «این پدیده درخورِ کار علمی است؛ یعنی واقعاً جا دارد دانشجویان ما، اساتید ما، محقّقین ما بنشینند و روی این پدیده فکر کنند، کار کنند؛ هم تفسیر و تحلیل کنند، هم راه‌های علمیِ گسترش این را به ما نشان بدهند و یاد بدهند».2
نکته قابل توجه اینکه، بسیاری از گزاره هایی که ایشان در این جلسه مطرح می کنند، توصیف وضعیت مطلوب ستایشگری است نه وضعیت فعلی. و چگونگی رسیدن از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب و اینکه ایشان جایگاه مهم و اثر گذاری برای ستایشگری قائلند، ضرورت نظریه پردازی و پژوهش و تدوین نقشه راه در این عرصه را دوچندان می کند.
• چند نکته که باید در نظر گرفت:
مخاطب توصیه های ایشان در این جلسه فرد فرد مداحان هستند. تشکل های ستایشگران علاوه بر اینکه باید محتوای این جلسات را مبنای تصمیم گیری قرار دهند، ضروری است فرمایشات ایشان در حوزه فرهنگ، برنامه ریزی فرهنگی، مهندسی فرهنگ، مخاطب‌پژوهی و آرایش رسانه ای را نیز مد نظر قرار دهند. به عبارت دیگر رسیدن به اهداف مطلوب در فضای ستایشگری نیاز به سازمان و تشکیلاتی منظم، هدف مند و با نگرشی راهبردی دارد که شاخصه های یک تشکیلات تراز را به صورت مکرر در فرمایشات ایشان در دیدار با مسئولین فرهنگی کشور شنیده ایم.
خود ایشان صاحب یک مکتب و منش در حوزه سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی هستند. بر اساس مکتب فکری ایشان که از مفهوم پردازی و واژه گزینی آغاز شده و به «تاسیس تمدن اسلامی»3 منتهی می شود، نظام اسلامی باید متکی بر غنای فکری و اندیشه ای خود و بر اساس نظام ارزشی خاص خود به زایش مفهومی بپردازد، به نحوی که در یک بستر زبانی به خلق و توسعه سپهر واژگانی مختص به خود منتهی شود. در مرحله بعد گفتمان خاص به خود را حول این سپهر واژگانی سامان داده و در نهایت برای نهادینه سازی آن نظام ارزشی مبنا، اقدام به نهادسازی های متناسب با آن نظام ارزشی، مفهومی و واژگانی گفته شده بپردازد. که طبیعتا انتظار می رود تشکل های ستایشگران هم بر اساس همین روش اقدام به طراحی و مدیریت سازمان خود کنند.
پی نوشت:
1-این دیدارها درزمان ریاست جمهوری ایشان نیز برقرار بوده است.
2-بیانات در دیدار جمعى از مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام در تاریخ ۹۵/۰۱/۱۱.
3-جایگاه واژه‌سازی و نهادسازی در تاسیس تمدن بزرگ اسلامی.
انتهای پیام/
