کد مطلب : ۲۹۲۵۸
استاد فاطمی نیا:
طول و دراز کردن آرزوها از آفات اخلاقی است
جلسۀ هفتگی و شرح دعای هشتم صحیفه سجادیه با سخنرانی استاد فاطمی نیا در مسجد جامع ازگل برگزار شد. در ادامه متن سخنان استاد فاطمی نیا را می خوانید:
پرهیز از طولانی کردن آمال و آرزوها
یکی از چیزهایی که برای انسان مضر است، و در دعای هشتم امام سجاد تذکر میدهند که دور شویم، طول دادن آرزوهاست. "وَ نَعُوذُ بِک أَنْ نَمُدَّ فِی آمَالِنَا" و پناه می‌بریم به تو از اینکه نیت داشته باشیم به کسی خیانت ورزیم و در کردارمان خودپسندی نماییم و آرزوهای خود را دور و دراز سازیم. خدایا کمک کن تا آرزوهای خود را طول و دراز نکنیم. طول و دراز کردن آرزوها از آفات اخلاقی است. آرزوها بر چند قسم است. گونه ای از آرزوها برای طلب آخرت است. مثلا انسانی آرزوی تکامل معنوی می کند یا آرزوی داشتن اخلاق کریمه، یا متعبد شدن و...
گونه ی دیگر از آرزوها هم امور دنیوی و هم اخروی را دربردارد. مثلا شخصی آرزوی وسعت مال دارد، برای اینکه بتواند به افراد فقیر و نیازمند کمک کند.
گونه ی دیگر آرزوها فقط خواستن و طلب کردن امور دنیوی و ظواهر آن است. از این دسته آرزوها نهی شده است. چیزهایی که سزاوار آرزو کردن نیست. مثل قرآنی داریم که همچون خانه های عنکبوت سست است، این آرزوها نیز پوچ و سست است و ثمره ای ندارد. منشا آرزوهای غیر معمول به دنیای انسانها برمیگردد. دنیای هر کس متعلق به اوست. یعنی انسان به هرچه که علاقه داشته باشد و برای رضای خدا نبوده، و یاد خدا در آن نباشد، دنیای اورا تشکیل میدهد. دنیای انسان غافل بودن از یاد خداست. دنیایی که حضرت امیرالمومنین علیه السلام آنرا مذمت کرده است، همین است، منظور حضرت طبیعت و زیبایی های طبیعت مثل درختان سرسبز، کوههای سربه فلک کشیده و... نمی باشد. حضرت امیر خطبه ای جداگانه درباره طاووس دارد. منظور حضرت دل بستن و وابستگی به تعلقات دنیایی است.
امام علی علیه السلام مى‌فرماید: " وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخافُ عَلَیکُمُ اثْنَتانِ: اتِّبَاعُ الْهَوَى، وَ طُولُ الاَْمَل" ترسناک‌ترین چیزى را که بر شما از آن بیمناکم دو چیز است: هواپرستى و آرزوهاى دراز.
همیشه باید مراقبت کنیم که هواپرست نشویم. طولانی کردن آرزوها و تبعیت و پیروی از هوای نفس، سبب می شود آخرت از بین برود و مانع از پیروی از حق خواهد شد. تمام گمراهان عالم، دنباله رو هواها و خواهشهای نفسانی خود بودند.
پناه بردن به خدا از زشتی باطن
"وَ نَعُوذُ بِک مِنْ سُوءِ السَّرِیرَةِ" و به تو پناه می‌بریم از زشتی باطن. هر شخصی دارای سریره است. سریره نهان مخفی شده را می گویند. بعضی ها باطن بدی دارند، مثلا شخصی, دوستش را به منزلش دعوت کرده و از او پذیرایی و احترام میکند. ولی مهمان نگاه آلوده به بانوی در منزل دارد. این شخص باطن زشتی دارد. لذا حضرت لقمان به فرزندش پند میدهد در منزل غیر، نگاهت را بپوشان.
پناه بردن به خدا از کوچک شمردن گناه
"وَ نَعُوذُ بِک من احْتِقَارِ الصَّغِیرَةِ" و به تو پناه می‌بریم از ناچیزشمردن گناه. کوچک شمردن گناه نیز از آفات است. احادیث بسیار زیادی در باب نکوهش کوچک شمردن گناه داریم. پیامبر اكرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
لا تَتظُرو الی صَغیرِ الذّنبِ ولَکَنِ نظروا الی ما اجتَرَأتُم؛ به کوچکی گناه نگاه نکنید بلکه به چیزی [نافرمانی خدا] که برآن جرات یافته اید بنگرید.
چون برخی جوانان خود را نادیده میگیرند. باید دانست با توبه گناهان کوچک نیز بخشوده خواهد شد. درب توبه خداوند هیچگاه بسته نمی شود.
پناه بردن به خدا از غلبه شیطان بر انسان
"وَ نَعُوذُ بِک أَنْ یسْتَحْوِذَ عَلَینَا الشَّیطَانُ" و به تو پناه می‌بریم از چیرگی شیطان در وجودمان. گاهی شیطان موجهایی را به سمت انسان می فرستد. انسانی که متقی و با تقوا نباشد به دنبال این امواج و وسوسه های شیطانی حرکت می کند، به این ترتیب شیطان بر او غلبه پیدا میکند. در قرآن آمده است:" إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَواْ إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِّنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُواْ فَإِذَا هُم مُّبْصِرُونَ کسانی که پرهيزگاری می کنند چون از شيطان وسوسه ای به آنها برسد، خدا را ياد می کنند، زيرا مردمی صاحب بصيرتند، شیاطین در همه جا در گردشند، نباید از آنها ترسید، و به دعانویس و خرافات متوسل شد. انسان متقی به وسوسه های شیطان گوش نمیدهد. لذا باید تقوایمان را حفظ کنیم. بیشتر بدبختی و گرفتاری های انسان، نتیجه ی گناهانی است که مرتکب شده.
پناه بردن به خدا از اسراف
"وَ نَعُوذُ بِک مِنْ تَنَاوُلِ الْإِسرَافِ" و به تو پناه می‌بریم از آلوده‌شدن به اسراف. تشخیص اسراف کار ساده ای نیست. اسراف یعنی هر خرج کردن غیر عاقلانه. بطور مثال بیهوده کبریتی را روشن و با فوت کردن آنرا خاموش می کنید. این نوعی اسراف است.
پناه بردن به خدا از سرزنش دشمن
"وَ نَعُوذُ بِک مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ" و به تو پناه می‌بریم از سرزنش دشمنان. شماتت کردن بسیار آزار دهنده است. شماتت بسیار بد است. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: "مَن عَيَّرَ مُؤمِناً بِذَنبٍ لَم يَمُت حَتّى يَركَبَهُ" كسى كه مؤمنى را براى گناهى سرزنش كند، نميرد تا خودش آن گناه را مرتكب شود." کاش احادیث ائمه را در لوح قلبمان نقش کنیم. قرآن و اهل بیت علیهم السلام سرشار از معارف عمیق هستند.
پناه بردن به خدا از نیازمندی به همنوع
"وَ نَعُوذُ بِک َ مِنَ الْفَقْرِ إِلَی الْأَکفَاءِ" و به تو پناه می‌بریم از نیازمندی به همنوعان. منظور از اکفاء شخصی است که در حسب، نسب و امتیازات دیگر همانند تو باشد. چون زجر آورتر است وقتی انسان از کسی که مثل خودش است، چیزی درخواست کند. احتمال دیگر این است مقصود همه ی انسانها هستند.
پرهیز از طولانی کردن آمال و آرزوها
یکی از چیزهایی که برای انسان مضر است، و در دعای هشتم امام سجاد تذکر میدهند که دور شویم، طول دادن آرزوهاست. "وَ نَعُوذُ بِک أَنْ نَمُدَّ فِی آمَالِنَا" و پناه می‌بریم به تو از اینکه نیت داشته باشیم به کسی خیانت ورزیم و در کردارمان خودپسندی نماییم و آرزوهای خود را دور و دراز سازیم. خدایا کمک کن تا آرزوهای خود را طول و دراز نکنیم. طول و دراز کردن آرزوها از آفات اخلاقی است. آرزوها بر چند قسم است. گونه ای از آرزوها برای طلب آخرت است. مثلا انسانی آرزوی تکامل معنوی می کند یا آرزوی داشتن اخلاق کریمه، یا متعبد شدن و...
گونه ی دیگر از آرزوها هم امور دنیوی و هم اخروی را دربردارد. مثلا شخصی آرزوی وسعت مال دارد، برای اینکه بتواند به افراد فقیر و نیازمند کمک کند.
گونه ی دیگر آرزوها فقط خواستن و طلب کردن امور دنیوی و ظواهر آن است. از این دسته آرزوها نهی شده است. چیزهایی که سزاوار آرزو کردن نیست. مثل قرآنی داریم که همچون خانه های عنکبوت سست است، این آرزوها نیز پوچ و سست است و ثمره ای ندارد. منشا آرزوهای غیر معمول به دنیای انسانها برمیگردد. دنیای هر کس متعلق به اوست. یعنی انسان به هرچه که علاقه داشته باشد و برای رضای خدا نبوده، و یاد خدا در آن نباشد، دنیای اورا تشکیل میدهد. دنیای انسان غافل بودن از یاد خداست. دنیایی که حضرت امیرالمومنین علیه السلام آنرا مذمت کرده است، همین است، منظور حضرت طبیعت و زیبایی های طبیعت مثل درختان سرسبز، کوههای سربه فلک کشیده و... نمی باشد. حضرت امیر خطبه ای جداگانه درباره طاووس دارد. منظور حضرت دل بستن و وابستگی به تعلقات دنیایی است.
امام علی علیه السلام مى‌فرماید: " وَ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخافُ عَلَیکُمُ اثْنَتانِ: اتِّبَاعُ الْهَوَى، وَ طُولُ الاَْمَل" ترسناک‌ترین چیزى را که بر شما از آن بیمناکم دو چیز است: هواپرستى و آرزوهاى دراز.
همیشه باید مراقبت کنیم که هواپرست نشویم. طولانی کردن آرزوها و تبعیت و پیروی از هوای نفس، سبب می شود آخرت از بین برود و مانع از پیروی از حق خواهد شد. تمام گمراهان عالم، دنباله رو هواها و خواهشهای نفسانی خود بودند.
پناه بردن به خدا از زشتی باطن
"وَ نَعُوذُ بِک مِنْ سُوءِ السَّرِیرَةِ" و به تو پناه می‌بریم از زشتی باطن. هر شخصی دارای سریره است. سریره نهان مخفی شده را می گویند. بعضی ها باطن بدی دارند، مثلا شخصی, دوستش را به منزلش دعوت کرده و از او پذیرایی و احترام میکند. ولی مهمان نگاه آلوده به بانوی در منزل دارد. این شخص باطن زشتی دارد. لذا حضرت لقمان به فرزندش پند میدهد در منزل غیر، نگاهت را بپوشان.
پناه بردن به خدا از کوچک شمردن گناه
"وَ نَعُوذُ بِک من احْتِقَارِ الصَّغِیرَةِ" و به تو پناه می‌بریم از ناچیزشمردن گناه. کوچک شمردن گناه نیز از آفات است. احادیث بسیار زیادی در باب نکوهش کوچک شمردن گناه داریم. پیامبر اكرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
لا تَتظُرو الی صَغیرِ الذّنبِ ولَکَنِ نظروا الی ما اجتَرَأتُم؛ به کوچکی گناه نگاه نکنید بلکه به چیزی [نافرمانی خدا] که برآن جرات یافته اید بنگرید.
چون برخی جوانان خود را نادیده میگیرند. باید دانست با توبه گناهان کوچک نیز بخشوده خواهد شد. درب توبه خداوند هیچگاه بسته نمی شود.
پناه بردن به خدا از غلبه شیطان بر انسان
"وَ نَعُوذُ بِک أَنْ یسْتَحْوِذَ عَلَینَا الشَّیطَانُ" و به تو پناه می‌بریم از چیرگی شیطان در وجودمان. گاهی شیطان موجهایی را به سمت انسان می فرستد. انسانی که متقی و با تقوا نباشد به دنبال این امواج و وسوسه های شیطانی حرکت می کند، به این ترتیب شیطان بر او غلبه پیدا میکند. در قرآن آمده است:" إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَواْ إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِّنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُواْ فَإِذَا هُم مُّبْصِرُونَ کسانی که پرهيزگاری می کنند چون از شيطان وسوسه ای به آنها برسد، خدا را ياد می کنند، زيرا مردمی صاحب بصيرتند، شیاطین در همه جا در گردشند، نباید از آنها ترسید، و به دعانویس و خرافات متوسل شد. انسان متقی به وسوسه های شیطان گوش نمیدهد. لذا باید تقوایمان را حفظ کنیم. بیشتر بدبختی و گرفتاری های انسان، نتیجه ی گناهانی است که مرتکب شده.
پناه بردن به خدا از اسراف
"وَ نَعُوذُ بِک مِنْ تَنَاوُلِ الْإِسرَافِ" و به تو پناه می‌بریم از آلوده‌شدن به اسراف. تشخیص اسراف کار ساده ای نیست. اسراف یعنی هر خرج کردن غیر عاقلانه. بطور مثال بیهوده کبریتی را روشن و با فوت کردن آنرا خاموش می کنید. این نوعی اسراف است.
پناه بردن به خدا از سرزنش دشمن
"وَ نَعُوذُ بِک مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ" و به تو پناه می‌بریم از سرزنش دشمنان. شماتت کردن بسیار آزار دهنده است. شماتت بسیار بد است. در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است: "مَن عَيَّرَ مُؤمِناً بِذَنبٍ لَم يَمُت حَتّى يَركَبَهُ" كسى كه مؤمنى را براى گناهى سرزنش كند، نميرد تا خودش آن گناه را مرتكب شود." کاش احادیث ائمه را در لوح قلبمان نقش کنیم. قرآن و اهل بیت علیهم السلام سرشار از معارف عمیق هستند.
پناه بردن به خدا از نیازمندی به همنوع
"وَ نَعُوذُ بِک َ مِنَ الْفَقْرِ إِلَی الْأَکفَاءِ" و به تو پناه می‌بریم از نیازمندی به همنوعان. منظور از اکفاء شخصی است که در حسب، نسب و امتیازات دیگر همانند تو باشد. چون زجر آورتر است وقتی انسان از کسی که مثل خودش است، چیزی درخواست کند. احتمال دیگر این است مقصود همه ی انسانها هستند.
مرجع : وارث
