جایگاه زنان مسلمان در جامعه ایتالیا

مقدمه:
«آمیختگی با جامعه»، مطمئنا مهمترین مشکل پیش‌روی زنان مسلمان در تمام کشورهای اروپایی است. در این‌باره و خصوصا در رابطه با جایگاه زنان مسلمان در جامعه ایتالیا، با چند تن از زنان صحبت کردیم؛ همگی با من در این نظر موافق بودند.

دو مشکل اصلی در برقراری ارتباط از سوی زنان مسلمان ایتالیا با سایر ایتالیایی‌ها، «تفاوت زبان» و «گوشه‌گیری» است. خانم «اورنلا بایور» یک ایتالیایی غیرمسلمان است. او می‌گوید نظر سایر ایتالیایی‌ها درباره زنان مسلمان آنست که به شدت در خانواده خود تحت ظلم و ستم هستند. به نظر او، به طور کلی زنان مسلمان ایتالیا به دنبال حقوق برابر با مردان در خانواده و نیز در جامعه هستند.

همچنین با چند تن از زنان مسلمان ایتالیا درباره موقعیت‌شان در ایتالیا گفتگو کردیم و آنها هم مسائل کلی را متذکر شدند. متأسفانه بیشتر آنها (اگر نگوییم همگی)، تصورات عمیقا اشتباهی درباره اسلام داشتند. آنچه یک زن مسلمان معمولی ایتالیایی معتقد است، اینست که برخی اصول شریعت اسلامی، قوانین تبعیض‌آمیزی علیه زنان دارد. تا آنجا که متوجه شدم، این عقاید زنان مسلمان ایتالیا، بدون آگاهی و مطالعه زده شد و آنها هم در پی گفتگو با یکدیگر، به گسترش این تصورات غلط از اسلام میان هم ‌پرداختند.

مشکلاتی که در بالا گفته شد، بازتابی از موقعیت فعلی زنان مسلمان ایتالیاست؛ هرچندکه در رابطه با «آمیختگی‌شان با جامعه» مشکلاتی دست‌وپاگیر نیستند.

منشأ این تصورات غلط، فرهنگی است
خانم بایور در پروژه تحقیقاتی‌ای درباره زنان مهاجر ، فعالیت زیادی دارد؛ او در این زمینه نظرات خاص خود را دارد: وی معتقد است این نگرش منفی، به هیچ‌وجه به دین مربوط نیست.

وی می‌گوید: «مثلا در رابطه با علاقه برخی زنان مسلمان با انجام تحصیلات دانشگاهی، دیده می‌شود که این علاقمندی در خانواده آنها هم وجود دارد؛ در حقیقت من فکر می‌کنم این جامعه ایتالیاست که توانایی‌های زنان را دست‌کم می‌گیرد.» به نظر می‌آید تصورات اشتباه درباره اسلام بیشتر پایه و اساس فرهنگی داشته باشد؛ چراکه این نظرات اشتباه را در تمامی مکان‌های اصلی فرهنگی ما(مثل مدرسه، خانواده و اجتماعات کوچک) ترویج می‌کنند.»

در حالی که خانم بایور از اسلام دفاع می‌کند و فرهنگ را متهم اصلی این تصورات غلط از اسلام می‌داند،‌ خانم «اسماء داچان» زن مسلمانی که مادر ۲ فرزند است و شاعر و نویسنده، نظر دیگری در این رابطه دارد. داچان معتقد است زنان مسلمان جامعه ایتالیا به دنبال برابری در هر زمینه‌ای در زندگی خود هستند(ازقبیل درآمد برابر، موقعیت‌های برابر و ارتقاء و پیشرفت بیشتر در جامعه). او معتقد است این مرحله، آنها را در برابر هرگونه سوءاستفاده و بهره‌کشی مراقبت می‌کند.

ایتالیایی‌ها و زنان مسلمان
وقتی از خانم «کوجدانه میجری» رایزن فرهنگی تونس در ایتالیا درباره نوع تفکر ایتالیایی‌ها نسبت به زنان مسلمان سؤال کردم، او گفت: «متأسفانه این عقیده بسیار رایجی در ایتالیاست که مردم میان مسلمانان و اعراب تمیز نمی‌دهند.

ایتالیایی‌ها هر زن مسلمانی که حجاب داشته باشد، او را عرب می‌دانند؛ ‌بدون آنکه به اصلیت او نگاه کنند. از سوی دیگر نیز در تشخیص مسلمان بودن زنی که بی‌حجاب باشد، ناتوانند.

او معتقد است زنان مسلمان باید تلاش کنند تا نمایش بهتری از خود در میان جامعه ایتالیا ارائه دهند. او ادامه می‌دهد: «ما باید رفتارهای کلیشه‌ای و تبعیض‌آمیز پیشین را بزداییم. برای این کار نخست باید از همسایه‌هایمان شروع کنیم و آنقدر باید با دیگران تعامل داشته باشیم تا به‌ خوبی معرفی و شناسانده شویم.»

افراد زیادی هستند که با اظهارات خانم میجری درباره راهکار «آمیختگی با جامعه» کاملا موافقند؛ خانم «سوهره کدخدا» رئیس انجمن زنان مسلمان ایتالیا (ADMI) که مادر ۷ فرزند نیز هست، می‌گوید: «هدف نهایی از راه‌اندازی این مرکز، تبدیل شدن به «خانه» تمام زنان مسلمان ایتالیاست. ما در تلاشیم تا روابط درون گروهی خود را با گروه‌ها محلی و کوچک گسترش دهیم تا وجود خود را به عنوان یک گروه اسلامی به همگان اثبات کنیم.»

پس از آن قصد داریم تا تمام زنان مسلمان را دعوت کنیم تا به عضویت انجمن ما درآیند و تشویقشان کنیم تا روابط خود را با جامعه ایتالیا افزایش دهند. همه اینها به ارتقاء ‌پروژه «آمیختگی با جامعه» کمک می‌کند.

دسته‌بندی زنان مسلمان
اسماء داچان که در ایتالیا متولد شده و رشد کرده، اصالتا اهل سوریه است؛ او زنان مسلمانی را که در ایتالیا زندگی می‌کنند، به دو دسته تقسیم می‌کند. نخست زنان مسلمان مهاجر که هیچ آشنایی‌ای با زبان، آداب‌ورسوم و فرهنگ خانه جدید خود ندارند؛ این زنان که بخش عمده‌ای از آنها از کشورهای مراکش، تونس و مصر به ایتالیا مهاجرت کرده‌اند، عمدتا زنانی خانه‌دار یا کارگر هستند.

گروه دوم، زنان ایتالیایی‌ای هستند که به اسلام گرویده‌اند؛ آنها یا غیرمسلمانانی هستند که در بزرگسالی مسلمان شده‌اند و یا کسانی هستند که در خانواده‌ای مسلمان و ساکن ایتالیا متولد شده‌اند.

مشکل اساسی این افراد، عدم حمایت از سوی گروه‌های اسلامی مستقر در ایتالیاست. درنتیجه آنها نمی‌توانند به پاسخ سؤالات خود درباره دین اسلام را بیابند؛ چراکه منبع موثقی برای پاسخ‌دهی به سؤالات آنها وجود ندارد.

درگیری‌های خانوادگی
یکی دیگر از بزرگ‌ترین مشکلات زنان مسلمان، یافتن همسری است که با معیارها و ضوابط آنها هماهنگی داشته باشد و هویت‌شان را به عنوان فردی مستقل بپذیرد؛ بنابراین زنان مسلمان اروپا، دائما در تلاشند تا میان یک همسر و مادر موفق و نیز یک فرد موفق در محیط کار، تعادل ایجاد کنند.

یکی دیگر از درگیری‌های پیش‌روی مادران مسلمان در ایتالیا، ارتباط برقرار کردن با کودکان خود، ارائه آموزش‌های معتبر و صحیح به آنها و ثابت‌قدم نگه داشتن آنها در پیروی از ارزش‌های واقعی اسلام است. به‌خصوص اینکه مادر مسلمان در ایتالیا باید چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی فرزند خود را در بهترین حالت نگه دارد. این مشکل بزرگ‌ترین درگیری ذهنی و روحی هر خانواده مسلمان در ایتالیاست.

انجمن زنان مسلمان ایتالیا(ADMI)
انجمن زنان مسلمان ایتالیا نمود مناسبی از زنان مسلمان در ایتالیاست. این سازمان در زمینه ایجاد گفتگو دینی و تفاهم میان مسلمانمان و سایر ادیان فعالیتن دارد.

همچنین این انجمن عضوی از سازمان زنان مسلمان اروپایی(www.efomw.eu) است؛ خانم کدخذا، رئیس انجمن درباره رابطه‌شان با دولت ایتالیا می‌گوید: «رابطه ما با آنها خوب است. آنها ما را به کنفرانس‌های خود دعوت می‌کنند تا درباره جایگاه واقعی زن در اسلام صحبت کنیم.»

دورنمای موقعیت زنان مسلمان در اروپا
تا چند سال آینده که به میزان جمعیت مسلمانان کشورهای اروپایی افزوده می‌شود، میزان توقعات و انتظارات آنها نیز از دول اروپایی افزایش خواهد یافت. بنابراین طبیعی است که کشورهای اروپایی بر استفاده از قوانین شریعت اسلامی در تنظیم روابط خود با گروه‌های اسلامی تجدیدنظر کنند.