تکیة دولت و مراسم مذهبی آن

پژوهشهای علوم تاریخی، بهار و تابستان 1393 - شماره 9 علمی-پژوهشی/ISC (18 صفحه - از 105 تا 122)


با روی کارآمدن دولت صفویه، رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، سبک تازه­ای از عزاداری به نام روضه­خوانی و نوعی نمایش مذهبی همراه با اشعار و متون مرتبط با واقعة کربلا با ایجاد تکیه­ها، حسینیه­ها و موقوفات به وجود آمد. این مراسم و آیین­ها در دوران قاجار برای کسب مشروعیت مردمی، با شدت و گسترش بیشتری دنبال می‌شد، در این زمان هر طبقه و صنف برای برگزاری عزاداری سعی می­کردند تا از طریق ساختن تکیه و وقف آن، اجر دنیوی و اخروی کسب کنند و نامی نیکو برای خود باقی بگذارند. تا این که ناصرالدین شاه دستور ساخت تکیة دولت را داد. پس از مرگ وی، جانشینانش به دلیل شرایط جامعه و حوادث مشروطه، نفوذ تئاترهای اروپایی و مخالفت بعضی از علما، نتوانستند به خوبی ناصرالدین شاه در تکیة دولت مراسم تعزیه را برپا کنند و تعزیه از این زمان رو به افول نهاد، تا این که سرانجام دستور تخریب آن در سال 1325 هـ.ش، به منظور ساخت شعبة بانک ملی در بازار،‌ صادر شد. ما در این مقاله برآنیم تا به انگیزه ساخت، معماری، نحوۀ برگزاری مراسم تعزیه در تکیه دولت و علل افول آن بپردازیم.