اعتکاف از منظر مقام معظم رهبری

برخی از مساجد سراسر کشور ثبت‌نام برای مراسم اعتکاف که در ایام البیض ماه رجب برگزار می‌شود را آغاز کرده‌اند. اَیّامُ البیض، به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه‌ قمری گفته می‌شود که در روایات معصومین(ع) برای روزه و اعتکاف در این ایام تاکید زیادی وجود دارد. نزد شیعیان، ایام البیض ماه رجب از اهمیتی ویژه برخوردار است.

حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در توضیح اعتکاف از ریشه لغوی آغاز کرده و آن را محبوس کردن خود در یک مکان محدود و ایجاد محدودیّت در خود می‌خوانند. همچنین ایشان اعتکاف را از مصادیق ریاضت‌هایی برشمرده‌اند که انسان با طوع و رغبت بر خود تحمیل می‌کند تا درون خود را، معنویّت خود را، دل خود را ارتقا ببخشد.
ایشان اعتکاف را نشانه‌ جهت‌گیری درست یک جامعه دانسته و تصریح کرده‌اند که این حرکت برای یک جامعه، علامت خوبی است. «الّذینَ إنْ مَکّنّا هُمْ فِیالأرْضِ أقامُوا الصّلوةَ» علامت یک حکومت الهی، علامت یک حرکت صحیح و دارای جهت‌گیری صحیح است. این را جدّی بگیرید و تقویت کنید.

مقام معظم رهبری از اقبال عمومی‌که به این مساله شده است ابراز خشنودی کرده و در مقایسه با گذشته نهادینه شدن این اخلاق دینی و اجتماعی را می‌ستایند و می‌فرمایند: خوشبختانه اقبال مردم به این سنّت خیلی بالا است. شوق جوان‌ها و عشق جوان‌‌ها حیرت‌‌انگیز است. من یادم است آن وقتی که ما در مشهد بودیم، اصلاً ندیده بودیم اعتکاف چه جوری است، شنیده بودیم. قم که رفتم در همین ایّام‌‌البیض در مسجد امام اعتکاف می‌شد. شاید من یک وقت رفته بودم دیده بودم، طلبه‌‌ها می‌‌آمدند دو نفر، سه نفر، یک گوشه‌‌ای را انتخاب می‌کردند در آن شبستان مرحوم حاج ابوالفضل - آن شبستان بالایی - چادر می‌کشیدند. شاید مجموع افرادی که در آن شبستان اعتکاف می‌کردند به سی نفر، چهل نفر نمی‌‍رسید. البته بعدها که مسجد آقای بروجردی ساخته شد، بعضی‌‌ها ظاهراً آنجا هم می‌‌آمدند، اعتکاف می‌کردند که آن را من ندیده بودم، لکن مسجد امام را دیده بودیم. این، همه‌‌ مظهر این سنّتِ پر مغزِ پر معنا در آن دوره بود: مخصوص قم، آن هم با این تعداد اندک. امروز شما بروید دانشگاه‌‌های کشور را نگاه کنید - حالا غیر از مسجد گوهرشاد و مسجد جمکران و مساجد مهم دیگر و جاهای دیگری که هجوم جمعیّت است.

آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای برای جوانانی که در این سه روز به خودسازی دینی می‌پردازند، توصیه‌هایی دارند و در این خصوص فرموده‌اند که توصیه‌ی من این است که در این سه روزی که شما در مسجد هستید، تمرین مراقبت از خود بکنید. حرف که می‌زنید، غذا که می‌خورید، معاشرت که می‌کنید، کتاب که می‌خوانید، فکر که می‌کنید، نقشه که برای آینده می‌کشید، در همه‌ این چیزها مراقب باشید، رضای الهی و خواست الهی را بر هوای نفستان مقدم بدارید، تسلیم هوای نفس نشوید. تمرین این چیزها در این سه روز می‌تواند درسی باشد برای خود آن عزیزان و برای ماها که این‌جا نشسته‌ایم و با غبطه نگاه می‌کنیم به حال جوانان عزیزمان که در حال اعتکاف هستند. با عملِ خودتان به ما هم یاد بدهید.

مقام معظم رهبری معتقد هستند که اعتکاف باید آسیب‌شناسی شود. این مراسم دینی باید با برنامه‌ریزی انجام شود تا جوانان مشتاقی که برای اعتتکاف به مساجد آمده‎اند به خدا نزدیک شوند. ایشان معتقد هستند که وقتی حالت خشوع به انسان دست داد، خضوع هم به دنبال خشوع می‌‌آید و این آن‌‌وقت در زندگی اثر می‌‎گذارد. این جوانی که بعد از این سه روز از اعتکاف آمد بیرون، پاکیزه می‌شود، شستشو می‌شود و می‌‌آید بیرون، طهارتی پیدا می‎کند و این برایش ذخیره است. این خیلی چیز باعظمت و مهمّی است: سه روز روزه‌‌داری، و انقطاع از دنباله‌‌های متعارف زندگی، و توجّه به خدای متعال و به معنویات و به معارف و به توحید، اینها خیلی باارزش است. مراقب باشید این درست انجام بگیرد، درست هدایت بشود؛ گویندگان خوبی باشند، بروند حرف بزنند، معارف دینی را به آنها یاد بدهند. از جنجال‌های گوناگونی که در حاشیه‌‌سازی‌‌های معمول جامعه نقش دارند، پرهیز بشود و این سه روز را بگذاریم برای جهات معنوی. حالا بعد آمدند بیرون، خیلی میدان‌های دیگر و عرصه‌‌های دیگر زندگی هست که انسان در آن عرصه‌‌ها در جامعه وارد می‌شود، امّا در این سه روز، ارتباطگیری با خدا اصل باشد و [برای آن] برنامه‌‌ریزی بشود؛ این آن چیزی است که [اصل است] و ان‌‌شاءاللَّه بیشتر هم خواهد شد.