کد مطلب : ۱۲۵۹۲
درباره کتاب «دمع السجوم» یا «نفس المهموم في مقتل سيدنا الحسين المظلوم (ع)»
فرهنگ-دشتگلی: كتاب دمع السجوم ترجمه مقتل معروف حاج شيخ عباس قمی صاحب مفاتيح الجنان با عنوان «نفس المهموم فی مقتل سيدنا الحسين المظلوم(ع)» است.
اصل كتاب «نفس المهموم» به زبان عربی است كه علامه شعرانی، اين اثر را به فارسی برگردانده و برخی از قصص و نكات و مطالب خواندنی را در ذيل آن آورده است.
علامه شعرانی از بزرگترين دانشمندان معاصر شيعه بود كه با تسلط بر زبان‌های فرانسه و عربی به عنوان چهره‌ای مطرح در نجوم، فلسفه، فقه، اصول، حديث و علوم قرآنی آثار بسيار ارزشمندی را از خود به يادگار گذاشت.
این مقتل كتابی جامع و موجز مشتمل بر اكثر روايات صحيحه و مقولات تواريخ معتبره از عامه و خاصه درباره مقتل حضرت ثارالله است. منابع كتاب نفس المهموم آن گونه كه خود خاتم المحدثين حاج شيخ عباس قمی می‌گويد از كتاب‌های معتبری چون ارشاد شيخ مفيد، لهوف سيدبن‌طاووس، تاريخ طبری، تاريخ كامل ابن اثير، مقاتل الطالبين ابوالفرج اصفهانی، مروج الذهب و معادن الجوهر مسعودی، كشف الغمه اربلی امامی، عقد الفريد ابن عبدربه و... فراهم شده است.
كتاب در مقدمه خود از ولادت حضرت حسين(ع) شروع كرده و احاديث مختلفی را كه در تاريخ ولادت ايشان در سوم يا پنجم شعبان اختلاف كرده‌‌اند، آورده است.
باب اول كتاب، در مناقب امام حسين(ع) و ثواب گريستن بر آن حضرت و لعن بر قاتلان و اخباری كه در شهادت ايشان وارد شده است. اين باب در دو فصل تنظيم شده؛ فصل اول با عنوان (در مختصری از مناقب آن حضرت) و فصل دوم به ثواب گريستن و لعن بر قاتلان حضرت و اخباری كه در شهادت حضرت وارد شده پرداخته است. حاج شيخ عباس در اين فصل به آوردن تنها ۴۰حديث معتبر اكتفا كرده است اما ذكر سند رجالی احاديثی كه مولف آورده ارزش تاريخی اثر را دوچندان می‌كند.
باب دوم كتاب تحت نه فصل و همين طور مقاتل مختلف ياران حضرت از مقتل رشيد هجری رضی‌الله عنه تا شهادت حضرت و شهادت طفل شير خوار را در برگرفته است. عنوان اين باب كه ۲۵۰صفحه از كتاب را به خود اختصاص داده در ذكر وقايع پس از بيعت مردم بايزيد بن معاويه تا هنگام شهادت بر حضرت سيدالشهداء(ع) است.
باب سوم كتاب وقايع پس از شهادت حضرت و فرزندان مطهرش را پی می‌گيرد؛ تاراج خيمه‌های آل الله و ذكر وقايع عصر عاشورا تا رهسپار كردن حرم مطهر حضرت به مدينه به فرمان يزيد.
باب چهارم به بيان معنی عارضه‌های پس از شهادت حضرت پرداخته، با اين عنوان «در آن چه ظاهر شد پس از شهادت حضرت ابی‌عبدالله الحسين(ع) از گريستن آسمان‌ها و زمين و اهل آنها و ناله ملائكه به خدای تعالی در امر آن حضرت و... .»
باب پنجم تحت سه فصل به معرفی فرزندان و همسران حضرت پرداخته و همچنين درباره فضيلت زيارت حضرت و سرگذشت ستم خلفا بر قبر شريف امام احاديث و اخباری آورده شده است.
در خاتمه كتاب نيز در بخشی حدود هفتاد صفحه شرح حال توابين و خروج مختار و خونخواهی او از قاتلين امام حسين بررسی شده است.
ترجمه اديبانه علامه شعرانی به همراه نكات تحقيقی كه بر متن افزوده است از ويژگی‌های كتاب «دمع السجوم» است.
ترجمه مقتل حاضر آن گونه كه خود علامه شعرانی می‌گويد: «زادی برای معادی اين دانشمند پركار و پرجو بوده و حاصل شتابی است كه اين عالم ربانی داشته تا قبل از آن كه آفتاب برآيد و كاروان رود توسلی جويد و خدمتی تقديم كند.»
اصل كتاب «نفس المهموم» به زبان عربی است كه علامه شعرانی، اين اثر را به فارسی برگردانده و برخی از قصص و نكات و مطالب خواندنی را در ذيل آن آورده است.
علامه شعرانی از بزرگترين دانشمندان معاصر شيعه بود كه با تسلط بر زبان‌های فرانسه و عربی به عنوان چهره‌ای مطرح در نجوم، فلسفه، فقه، اصول، حديث و علوم قرآنی آثار بسيار ارزشمندی را از خود به يادگار گذاشت.
این مقتل كتابی جامع و موجز مشتمل بر اكثر روايات صحيحه و مقولات تواريخ معتبره از عامه و خاصه درباره مقتل حضرت ثارالله است. منابع كتاب نفس المهموم آن گونه كه خود خاتم المحدثين حاج شيخ عباس قمی می‌گويد از كتاب‌های معتبری چون ارشاد شيخ مفيد، لهوف سيدبن‌طاووس، تاريخ طبری، تاريخ كامل ابن اثير، مقاتل الطالبين ابوالفرج اصفهانی، مروج الذهب و معادن الجوهر مسعودی، كشف الغمه اربلی امامی، عقد الفريد ابن عبدربه و... فراهم شده است.
كتاب در مقدمه خود از ولادت حضرت حسين(ع) شروع كرده و احاديث مختلفی را كه در تاريخ ولادت ايشان در سوم يا پنجم شعبان اختلاف كرده‌‌اند، آورده است.
باب اول كتاب، در مناقب امام حسين(ع) و ثواب گريستن بر آن حضرت و لعن بر قاتلان و اخباری كه در شهادت ايشان وارد شده است. اين باب در دو فصل تنظيم شده؛ فصل اول با عنوان (در مختصری از مناقب آن حضرت) و فصل دوم به ثواب گريستن و لعن بر قاتلان حضرت و اخباری كه در شهادت حضرت وارد شده پرداخته است. حاج شيخ عباس در اين فصل به آوردن تنها ۴۰حديث معتبر اكتفا كرده است اما ذكر سند رجالی احاديثی كه مولف آورده ارزش تاريخی اثر را دوچندان می‌كند.
باب دوم كتاب تحت نه فصل و همين طور مقاتل مختلف ياران حضرت از مقتل رشيد هجری رضی‌الله عنه تا شهادت حضرت و شهادت طفل شير خوار را در برگرفته است. عنوان اين باب كه ۲۵۰صفحه از كتاب را به خود اختصاص داده در ذكر وقايع پس از بيعت مردم بايزيد بن معاويه تا هنگام شهادت بر حضرت سيدالشهداء(ع) است.
باب سوم كتاب وقايع پس از شهادت حضرت و فرزندان مطهرش را پی می‌گيرد؛ تاراج خيمه‌های آل الله و ذكر وقايع عصر عاشورا تا رهسپار كردن حرم مطهر حضرت به مدينه به فرمان يزيد.
باب چهارم به بيان معنی عارضه‌های پس از شهادت حضرت پرداخته، با اين عنوان «در آن چه ظاهر شد پس از شهادت حضرت ابی‌عبدالله الحسين(ع) از گريستن آسمان‌ها و زمين و اهل آنها و ناله ملائكه به خدای تعالی در امر آن حضرت و... .»
باب پنجم تحت سه فصل به معرفی فرزندان و همسران حضرت پرداخته و همچنين درباره فضيلت زيارت حضرت و سرگذشت ستم خلفا بر قبر شريف امام احاديث و اخباری آورده شده است.
در خاتمه كتاب نيز در بخشی حدود هفتاد صفحه شرح حال توابين و خروج مختار و خونخواهی او از قاتلين امام حسين بررسی شده است.
ترجمه اديبانه علامه شعرانی به همراه نكات تحقيقی كه بر متن افزوده است از ويژگی‌های كتاب «دمع السجوم» است.
ترجمه مقتل حاضر آن گونه كه خود علامه شعرانی می‌گويد: «زادی برای معادی اين دانشمند پركار و پرجو بوده و حاصل شتابی است كه اين عالم ربانی داشته تا قبل از آن كه آفتاب برآيد و كاروان رود توسلی جويد و خدمتی تقديم كند.»
