امام علی بن الحسین(ع)، معروف به امام سجاد و امام زین العابدین(ع)، چهارمین امام شیعیان است. دربارة تاریخ تولدش اتفاق چندانی میان مورخان و سیره‌نگاران نیست. برخی پنجم شعبان، برخی هفتم و برخی نهم این ماه و برخی نیمة جمادی‌الاولی را روز تولدش دانسته‌اند و هم‌چنین برخی از آنان سال ۳۸ و برخی سال ۳۶ و برخی دیگر سال ۳۷ قمری را سال تولد آن حضرت ذکر کرده‌اند؛ ولیکن معروف و مشهور در میان شیعیان این است که وی در روز پنجم شعبان سال ۳۸ قمری دیده به جهان گشود.
   پدرش امام حسین بن علی(ع) و مادرش شهربانو دختر یزدگرد سوم است. برای مادرش شهربانو نام‌های دیگری چون: شاه زنان، جهان بانو، سلافه، خوله و بره نیز ذکر گردیده است و پس از ازدواج با امام حسین(ع) به «سیدة النساء» معروف گردید.
 
   بنا بر روایت شیخ مفید(ره)، امام علی بن ابی طالب(ع) در عصر خلافت خویش، حریث بن جابر حنفی را به حکومت یکی از نواحی شرق عالم اسلام برگمارد و او در زمان حکومت خود، دو دختر یزگرد سوم امپراتور بزرگ ایران را به نزد آن حضرت فرستاد. امام علی(ع) یکی از آن دو [شهربانو] را به فرزندش حسین(ع) بخشید و از آن بانوی شریف، امام سجاد(ع) متولد گردید و دیگری را به محمد بن ابی‌بکر واگذاشت و جناب قاسم بن محمد از او متولد شد. بنابراین، امام سجاد و قاسم بن محمد بن ابی‌بکر، پسرخالة یکدیگر می‌باشند. گفتنی است که قاسم بن محمد، جد مادری امام جعفر صادق(ع) می‌باشد.
 
   دربارة محل تولد امام زین ‌العابدین(ع) اکثر مورخان، شهر مدینه را ذکر کرده‌اند. ولیکن با توجه به این‌که تولد آن حضرت بنا به گفتة بسیاری از تاریخ‌نگاران دو سال پیش از شهادت امام علی بن ابی طالب(ع) بود و در ایام خلافت آن حضرت تمامی فرزندان و خانوادة وی به همراهش در کوفه به‌سر می‌بردند و تا صلح امام حسن مجتبی(ع) در کوفه استقرار داشتند، باید محل تولد آن حضرت شهر کوفه باشد، نه شهر مدینه!
 
   لقب‌های شریف آن حضرت عبارتند از: زین ‌العابدین، سید العابدین، سید الساجدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، سجاد، زاهد، عابد، بکاء، ذوالثنفات، زکی و امین.
 
   کنیه‌های آن حضرت عبارتند از: ابو محمد، ابوالحسن و به قولی ابوالقاسم. گفتنی است که نسل ابی عبدالله الحسین(ع) منحصراً از امام زین العابدین(ع) تکثیر و توسعه یافت و تمامی سادات حسینی، به این امام همام منتهی می‌گردند.
 
   امام زین العابدین(ع) جز در ایام خلافت امیر مؤمنان امام علی بن ابی طالب(ع) که دادگرترین و شایسته‌ترین زمامدار اسلامی بود و ایام کوتاه‌مدت فرزندش امام حسن مجتبی(ع) که راه و رسم پدرش را به نیکی ادامه می‌داد، از سایر خلفا و حاکمان و عاملان محلی آنان، فشارها و ستم‌های زیادی متحمل گردید، که زشت‌ترین و فجیع‌ترین آنها از سوی یزید بن معاویه به وی تحمیل گردید. یزید در حکومت خویش، امام حسین(ع) و یارانش را در کربلا شهید و بازماندگانش از جمله امام زین العابدین(ع) را اسیر نمود و از این بابت قلوب اهل‌بیت(ع) و مؤمنان اصیل را جریحه‌دار ساخت و لعن ابدی را برای خویش و هم‌دستان خود فراهم کرد.
 
   امام زین العابدین(ع) پس از شهادت پدر ارجمندش امام حسین(ع) بنا به وصیت آن حضرت به مقام امامت نایل آمد و به مدت ۳۵ سال عهده‌دار مقام عظمی ولایت و امامت شیعیان بود و به شهادت رسید و در قبرستان بقیع، در کنار قبر مطهر عمویش امام حسن مجتبی(ع) به خاک سپرده شد.
 
منبع: روزشمار تاریخ اسلام (ماه‌های رجب و شعبان)، سید تقی واردی، انتشارات دار الثقلین.