آيين هيأت دارى (3)
شماره سوم ماهنامه خیمه - ربیع الاول 1424 - اردیبهشت 1382
ادامه مبحث پيشين:
5. ضرورت وجود تقويت احساسات دينى، در كنار علم و عمل دينى ما چيزى داريم به نام "احساسات دينى" كه دين بدون آنها معنى ندارد. و معرفت دينى، بدون احساسات دينى، جهل است و عمل دينى بدون احساسات دينى "هبائا منثورا" است. امام باقر(ع) فرمودند: "هَلِ الدّينَ الاّ الحُبّ" مگر دين به غير از محبت چيز ديگر هم هست؟ البته در دين، بصيرت هم لازم است؛ ولى وجود بصيرت، در صورتى ارزش دارد كه نتيجه ى آن احساسات دينى شود. بصيرت دينى را از احساسات دينى نمى شود جدا كرد. نمى شود كسى به جريان امام حسين با بصيرت بنگرد و زيارت عاشورا نخواند. مى شود كسى جريان معاد را بفهمد و گريه نكند؟ انسان بايد احساسات دينى داشته باشد. احساسات هم فقط اشك و گريه نيست. گاه به صورت آه كشيدن است و گاه يك آه، ارزش والايى دارد كه با گريه كردن، قابل مقايسه نيست.
خداوند در قرآن فرمود "والذين آمنوا اَشَدُّ حبّا لِلَّهِ" اين آيه، نشانه دهنده ى اهميّت احساسات دينى است. عمل انسان وقتى ارزش دارد كه مبتنى بر حُبّ باشد. مقدار حُبّ را هم مشخص كرده اند؛ وقتى مقدار مشخص شد بالاخره بايستى بروز و ظهور آن به صورت احساسات دينى وجود داشته باشد.
حضرت آيت ا... اراكى(ره) مى فرمودند: با امام(ره) به همدان رفته بوديم. يكى از علماى دينى آن ديار رحلت كرده بود، من مشاهده نمودم در مراسم تشيع جنازه ى آن عالم، حضرت امام(ره) چنان اشك مى ريختند كه همه تصور مى كردند ايشان از بستگان نزديك آن فرد هستند؛ در حالى كه امام، حتّى آن عالم مرحوم را نمى شناختند. علت گريه ى امام درد دين بود؛ چون امام مى دانستند كه با رفتن يك عالم، ثلمه اى بر دين وارد مى شود كه قابل جبران نيست. امكان دارد فردى چنين فكر كند كه من به جاى گريه بر اين روحانى، مى خواهم ده مقاله بنويسم! گريه بايد باشد همچنان كه بصيرت و بينش هم بايد باشد.
از حضرت آيت الله العظمى نجفى مرعشى(ره) سؤال كردند شما نظرتان در مورد امام چيست؟ ايشان فرمودند شما تازه به امام رسيده ايد. ما از زمان جوانى با امام در جلسات هيأت شب پنج شنبه ها با طلبه ها دور هم جمع مى شديم. از آن زمان به امام، ارادت پيدا كرديم كه در مجلس عزادارى طلبه ها، از همه بيشتر گريه مى كرد و از همه محكم تر به سينه مى زد. حضرت امام مقيد بودند هر شب زيارت جامعه كبيره را در كنار ضريح حضرت على در نجف بخوانند.
به طور خلاصه در اين بحث چند نكته مى توان بيان كرد.
الف . بصيرت باشد نتيجه ى قطعى آن احساسات دينى است.
ب . احساسات دينى، آورنده ى بصيرت دينى است.
ج . هيأت، بهترين محل براى تربيت ناب ترين احساسات دينى است. مجلس دعا اين كار را نمى كند كه هيئت مى كند. درد دين در روضه ى امام حسين ايجاد مى شود.
6. ضرورت تعظيم شعائر به ويژه احياى ياد شهيدان در دوران امنيت فعلى
7. ذكر، مهمترين عامل تربيت است و بهترين محل ذكر، هيأت است
8. تأمين شور و احساسات دينى جوانان. جوان، دين بدون احساسات را نمى پذيرد؛ اين يك امر فطرى است. حضرت امام فرمود مكتبى كه بر سر و سينه زدن ندارد، آن مكتب نابود مى شود.
9. تأمين نشاط دينى؛ تا محبت اهل بيت تقويت نشود، راه حلّ اساسى براى لذت بردن از زندگى نمى توان معرفى كرد.
10. تربيت خواص؛ بيش تر ضرباتى كه ما مى خوريم، از كم بودن آدم هاى خوب است.
هيأت تنها جايى است كه در آنِ واحد، دو كار انجام مى دهد: تقويت عوام و تربيت خواص و شما چه ابزارى داريد كه در يك لحظه، دو كار را انجام دهد. در يك روضه امكان دارد شخصى مثل امام معصوم گريه كند و هم زمان يك فرد عالم و يك عامى هم بگريد، پيرزن، جوان، دانشگاهى و... همه، تحت تأثير قرار مى گيرند.
اگر ما طرفدارى از اشك مى كنيم زيباترين اشك، اشكى است كه از سرچشمه ى انديشه و حكمت و بصيرت، سرازير مى شود. و اين اشك است كه در مورد آن وارد شده، بهشت بر آن واجب مى شود. بعضى كه بطور عميق، ميزان ارزش احساسات دينى را درك نمى كنند با اين موضوع، مبهم برخورد مى كنند؛ يعنى مى گويند، البته احساسات دينى خوب است! اين مبهم برخورد كردن است. در روايات ما نفرموده اند اشك بر امام حسين چيز خوبى است، فرموده اند: به اندازه يك بال مگس، اشك بر امام حسين، بهشت را بدنبال دارد؛ اين ادعاى بزرگى است و برخى چون نمى فهمند در مقام دفاع مى گويند احساسات مذهبى چيز خوبى است! آيا رمز بقاى دين را خداوند مودّت اهل بيت قرار نداده است. موّدت، چه فرقى با محبّت دارد كه خداوند نفرمود محبت؟ مودّت، محبّتى است كه ابراز مى شود. انسان بر زبان مى آورد.
اصحاب، وقتى خدمت امام صادق مى رسيدند، با كلمات فدايت شوم ايشان را صدا مى زدند: "جُعلتُ فِداك". حال، سؤال اين جا است كه چرا وقتى يك مؤمن به امام زمانش مى رسد، بايد بگويد فدايت شوم؟ چرا زهرا در مقابل مردم در مسجد پيامبر، خطاب به على بن ابى طالب بعد از سقيفه صدا زد "روُحى لِروُحِكَ الْفِداء وَ نَفْسى لِنَفسِكَ الْوِقاء يا اَبَاالْحَسَنِ" جانم فداى تو باد اى على. آيا اين تعارف است؟ جملات شاعرانه است؟ يا نه، حكمت دارد؟ آنها كه مى گويند محبت اهل بيت فقط چيز خوبى است، حكمت اين مطالب را نفهميده اند. پيامبر مى فرمايد اگر مى خواهيد اجر رسالت مرا بدهيد، مودّت داشته باشيد نسبت به بچه هاى من. براى برخى، آن قدر در آن زمان، اين سخن سنگين بود كه مى گفتند پيامبر اسلام دروغ مى گويد! اين آيه ى قرآن نيست. در اين زمان هم همين گونه است. برخى عمق قضيه را نمى فهمند.
هيأت يعنى اعلاميه ى محبّت اهل بيت...
نكاتى در باره آداب هيأت ها
1. هيأت ها را به صورت سيّار، برگزار كنيد تا افرادى كه عشق هيئت دارند، به دنبال آن بگردند.
2. اطلاعيه ى زياد براى هيأت ندهيد. التماس نكنيد كه مردم بيايند.
3. مكان كوچك انتخاب كنيد، تا افرادى كه دير مى آيند، بيرون مجلس بمانند.
4. مداح هيأت نبايد دلزدگى ايجاد كند. به اندازه اى كه مجلس و افراد شركت كننده، كشش دارند مداحى خود را تنظيم كند.
5. براى جلسات امام حسين، از جيب خود خرج كنيد؛ ولى اگر مسابقه يا سمينار و... در ميان بود نه. خلاصه مخارج هيأت را به دوش خود بگذاريد.
6. به عنوان خوش آمدگويى، دم در نايستيد. هيأت صاحب عزا دارد.
7. اعضاى اصلى هيأت نبايد به قدرى با هم مأنوس باشند (در ظاهر و در موقع جلسات) كه اگر فرد غربيه اى وارد هيأت شد، احساس غربت كند.
8. هماهنگى كارها را علنى انجام ندهيد.
9. كارى كنيد كه همه به راحتى به هيأت بيايند. حالت محفل خصوصى و دوستانه پيدا نكند.
10. هيأت، محل محبت اهل بيت است و با هر كس اين محبت را داريد، بايد به خوبى برخورد شود، حتّى اگر اهل نماز نباشد.
11. از امام حسين به عنوان ابزار به نفع خطوط سياسى استفاده نكنيد و همچنين جريان آن حضرت را طورى تحريف نكنيد كه به ضرر خط سياسى مقابل باشد.
