از منظر و دیدگاه شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) در میان فرزندان حضرت علی(ع) پس از امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین(ع) کسی به شهرت و ناموری حضرت عباس(ع) نمی‌رسد و نام مبارک وی برای همگان روح‌بخش و دلنواز است. عباس، مکنّی به «ابوالفضل» در چهارم شعبان سال ۲۶ قمری و در ایام خلافت عثمان‌بن‌عفان در مدینة منوره دیده به جهان گشود. پدر ارجمندش امیر مؤمنان امام علی بن ابی طالب(ع) و مادر گرامی‌اش حضرت فاطمه بنت حزام، معروف به «ام‌البنین» است.
 
   حضرت علی(ع) از این بانوی مکرمه دارای چهار فرزند پسر به نام‌های عباس، جعفر، عثمان و عبدالله شد و همگی آنان در روز عاشورا و در یاری برادر و امام‌شان حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) به دست سپاهیان یزید بن معاویه به شهادت رسیدند.
 
   روایت شد که امیر مؤمنان(ع) روزی به برادرش عقیل بن ابی طالب(ع) فرمود: تو به نسب‌های عرب دانا می‌باشی، همسری برایم برگزین که فرزندانی بیاورد که همگی دلیر، قوی و رزمنده باشند. عقیل پس از تأمل در انساب عرب و زنان شایسته، به برادرش امیر مؤمنان(ع) پیشنهاد کرد که با فاطمه ام‌البنین دختر حزام کلبی ازدواج کند، زیرا از پدران وی، شجاع‌تر و دلیرتر در میان عرب‌ها کسی نمی‌شناسد. امیر مؤمنان(ع) نیز به توصیة برادرش عقیل با ام‌البنین ازدواج کرد و از وی دارای چهار فرزند پسر رزمنده و دلیر گردید.
 
   حضرت عباس(ع) پس از تولد در مکتب پدر مهربان و مادر فهیمش پرورش یافت و به رشد و تکامل رسید. هم‌چنین در همراهی برادرانش امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین(ع)، رادمردی و رزمندگی را تجربه کرد. وی در آغاز خلافت پدرش امام علی(ع)، ۱۰ ساله بود و در همین سنین در تمام نبردهای آن حضرت، حضور فعال داشت و هم‌چون مردان کارآزموده و رزم‌آور، با دشمنان پدرش به نبرد می‌پرداخت.
 
   حضرت ابوالفضل(ع) پس از شهادت پدرش امیر مؤمنان(ع) لحظه‌ای از یاری و همراهی برادرانش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) غافل نشد و حفاظت آنان را بر عهده داشت. اوج دلیری، فداکاری و وفاداری عباس بن علی(ع) در واقعة کربلا آشکار گردید. وی در تمام لحظات سرنوشت‌ساز واقعة کربلا، در کنار برادرش امام حسین(ع) بود و نیرومندترین، دلیرترین و اندیشمندترین فرماندة سپاه امام حسین(ع) به‌شمار می‌آمد و آن حضرت به وی علاقة وافر داشت و از نظرها و دیدگاه‌هایش استفاده می‌کرد.
 
   چون آن حضرت فرزندی به نام فضل داشت از این رو او را «ابوالفضل» می‌‌نامیدند و مشهورترین کنیة او همین نام است. ابوالقاسم نیز کنیة دیگر اوست که در زیارت روز اربعین نیز آمده است. از دیگر کنیه‌های وی ابوالقریه، ابوفاضل (به ‌خاطر فضایل انسانی او) است.
 
   حضرت عباس(ع) ۱۴ سال با پدر بزرگوارش زندگی کرد و در این مدت در بعضی از جنگ‌ها شرکت کرد، ولی اجازة جنگ نداشت. و با برادرش حضرت امام حسن(ع) ۲۴ سال و با حضرت امام حسین(ع) ۳۴ سال زندگی کرد. و در ۳۴ سالگی در کربلا شهید شد.
 
منابع:
ـ روزشمار تاریخ اسلام (ماه‌های رجب ـ شعبان)، سید تقی واردی، انتشارات دارالثقلین
ـ فرهنگ عاشورا، سید محمدصادق موسوی گرمارودی و همکاران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی