کد مطلب : ۴۸۰۰
دکترای تئاتر:
معرفت انديشه امام حسين(ع) دستمايه هنر دينی قرار نگرفته است
به گزارش خیمه، محمدجواد عظیمی در نشست تخصصی پنجمین همایش عاشورایی گرگان بیان کرد: «امروزه مسئله اصلی تئاتر دينی تقابل سنت و مدنيته در جوامع است.»
وی افزود: «من در دوران جوانی كه تئاتر كار می‌كردم جرأت ورود به اين مباحث را نداشتم، اما از ديدن كارهای شما و جسارتی كه به خرج داده‌ايد، مشخص است كه وارد جريان حساس و خاصی شده‌ايد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «من اين جلسه را با پرسش و پاسخ‌هايی كه مسئله دنيای امروز تئاتر درباره دين و هنر است، آغاز می‌كنم زيرا هنر دينی به صورت عام مخصوص ايرانی‌ها و مسلمانان نيست؛ جهان كنونی در هزاره سوم پرسشی دارد و آن اين است كه هنر و دين چگونه می‌توانند در كنار هم به پاسداشت ارزش‌های اصيل انسانی بپردازند.»
عظیمی خاطرنشان کرد: «پرسش‌های من شامل 13 سوال مطرح شده توسط مدرسه تئاتر برادوی آمريكا است كه به صورت اطلاعيه اعلام شده است و به دليل متوديك بودن می‌تواند مورد استفاده كشوری مانند ما قرار بگيرد كه از روش‌های علمی در مقوله هنر و دين كمتر بهره برده‌ايم.»
وی گفت: «اين سوالات بيشتر جنبه عملی تعامل هنر و دين را بررسی می‌كند در حاليكه در كشور ما بيشتر سوالات محض در اين مورد مطرح می‌شود؛ اولين سوال اين است كه موازی كردن دين و هنر به نفع انسان امروز است يا نه؟ زيرا هدف دنيای امروز پاسداشت ارزش‌های اصيل انسانی است و تعامل دين و هنر بايد به صورت مستدل به اين مقوله پاسخ دهد.»
كارگردان نمايش «گلی در مرداب» افزود: «سوال بعدی اين است كه همراهی دين و هنر چه انگيزه‌ای به هنرمند می‌دهد، نه اينكه انگيزه‌ها جانبی باشند بلكه در بطن هنر برای هنرمند انگيزه دارد يا خير؛ مسائل جانبی مانند تأمين مالی و ... ماندگار نيستند و به همين دليل نمی‌توانند مورد بحث ما قرار گيرند، زيرا انگيزه مالی برای هنرمندی كه تئاتر دينی كار می‌كند، نبايد ملاك باشد.»
عظیمی با بیان اینکه «آيا همراهی دين و هنر برای هنرمند محدوديت ايجاد می‌كند يا نه؟»، بیان کرد: «آيا دين هنر را از هنر بودن خارج نمی‌كند؟ نمونه‌های غربی نمونه‌های عينی ملاك غرب برای اين مسئله است و سپس وارد ايدوئولوژی‌ها می‌شود در حاليكه ما در جامعه خودمان هنوز درگير اين مسئله هستيم.»
وی تصریح کرد: «آيا هنر دينی احساسات عاطفی مانند عشق را محدود نمی‌كند؟ اين سوال در حالی سوال دنيای امروز است كه ما 30 سال است غير متوديك كار كرده‌ايم و هنوز منشور هنر دينی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نداريم. اگر جريانات زيرساختی حل شود، می‌توان به صورت عملی آزادانه انديشيد. »
این استاد دانشگاه گفت: «آيا هنر دينی مخاطب عام را از هنر نمی‌گيرد؟ آيا اگر هنرمند دين را همراهی كرد، مخاطب هم را او همراه می‌كند يا فقط آنان كه اعتقادات دينی دارند با اين مسئله همراه می‌شوند.»
عظیمی افزود: «آيا هنر دينی فقط خودش را حامل حقيقت می‌داند و فقط خودش را موظف به تحقق بيان آن می‌داند يا می‌توان به نحو ديگری هم عمل كرد يا نه؟ هنر دينی می‌تواند صورت‌های ديگر هنری را قبول كند؟ مثلا سبك را وارد حوزه خود كند يا خود سبكی را خلق كند؟ همه اين پرسش ها در حيطه انحصارگرايی هنر دينی است.»
وی با بيان اينكه «هنر دينی چگونه می‌تواند با مكاتب فلسفی مدرن كه مكاتبی عملگرا هستند ارتباط برقرار كند»، تصريح كرد: «اين تعامل بايد با مشخص كردن اين نكته همراه باشد كه اين تعامل به پاسداشت هدف اصلی دين كه همانا حفظ ارزش‌های اصيل انسانی است، می‌انجامد يا خير.»
كارگردان نمايش «فرشته سياهپوش» درباره ارائه سبك توسط هنر دينی، خاطرنشان کرد: «آنها كه مدعی تئاتر دينی هستند بايد توانايی ارائه سبك داشته باشند؛ سبكی مانند ناتوراليسم كه به نوعی طبيعت و ماوراءالطبيعه را به هم نزديك می‌كند، در دنيای هنر است حال اگر ما داعيه هنر دينی را داريم بايد ببينيم می‌توانيم برای پيوند معنا و فرم در دنيای هنر تلاش كنيم.»
عظیمی گفت: «دين خودش با غنا و قابليت های متراكم می‌تواند عمل كند اما وقتی با هنر تركيب می‌شود، بايد با نمايه‌ای از نگاه فلسفی، عرفانی، هنری، اجتماعی و ... تركيب شود و آن كاتارسيسی كه در دنيای هنر اتفاق می‌افتد، در اين هنر هم روی دهد. هنر با موعظه سروكار ندارد.»
اين مدرس دانشگاه افزود: «آيا هنر دينی می‌تواند هنر زيبايی‌ها هم باشد يا نه؟ چراكه زيبايی از اهميت هنرها است و هر هنری قبل از هر چيز بايد زيبا باشد و نبايد برای آن وامدار عوامل فرعی باشد. لذت بخشی در هنر دينی سوال مهمی است كه بايد به آن پرداخت و از منظر مخاطب بررسی كرد.»
وی با بیان اینکه «آيا هنر دينی می‌تواند جدا از تاريخ دين عمل كند يا نه؟»، تصریح کرد: «تصوير كردن وقايع زندگی صحابه پيامبر(ص)، وقايع عاشورا و ... تنها روايت است و معرفت دينی ندارد. در روايت همين واقعه عاشورا تنها به تصوير كردن جنگ و شمشير بسنده می‌شود در حاليكه امام حسين(ع) 63 سال و بنا به روايتی 57 سال عمر كردند و ما در اين روايت‌ها تنها به 63 ثانيه جنگ و شهادت می‌پردازيم.»
عظيمی بیان کرد: «اينكه ايشان به جز جنگ در انديشه چه گفته‌اند، می‌تواند سوال دنيای هنر باشد، زيرا ايشان در يك بلوغ و پختگی فكری و سنی واقعه عاشورا را آفريدند.»
وی افزود: «من در دوران جوانی كه تئاتر كار می‌كردم جرأت ورود به اين مباحث را نداشتم، اما از ديدن كارهای شما و جسارتی كه به خرج داده‌ايد، مشخص است كه وارد جريان حساس و خاصی شده‌ايد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «من اين جلسه را با پرسش و پاسخ‌هايی كه مسئله دنيای امروز تئاتر درباره دين و هنر است، آغاز می‌كنم زيرا هنر دينی به صورت عام مخصوص ايرانی‌ها و مسلمانان نيست؛ جهان كنونی در هزاره سوم پرسشی دارد و آن اين است كه هنر و دين چگونه می‌توانند در كنار هم به پاسداشت ارزش‌های اصيل انسانی بپردازند.»
عظیمی خاطرنشان کرد: «پرسش‌های من شامل 13 سوال مطرح شده توسط مدرسه تئاتر برادوی آمريكا است كه به صورت اطلاعيه اعلام شده است و به دليل متوديك بودن می‌تواند مورد استفاده كشوری مانند ما قرار بگيرد كه از روش‌های علمی در مقوله هنر و دين كمتر بهره برده‌ايم.»
وی گفت: «اين سوالات بيشتر جنبه عملی تعامل هنر و دين را بررسی می‌كند در حاليكه در كشور ما بيشتر سوالات محض در اين مورد مطرح می‌شود؛ اولين سوال اين است كه موازی كردن دين و هنر به نفع انسان امروز است يا نه؟ زيرا هدف دنيای امروز پاسداشت ارزش‌های اصيل انسانی است و تعامل دين و هنر بايد به صورت مستدل به اين مقوله پاسخ دهد.»
كارگردان نمايش «گلی در مرداب» افزود: «سوال بعدی اين است كه همراهی دين و هنر چه انگيزه‌ای به هنرمند می‌دهد، نه اينكه انگيزه‌ها جانبی باشند بلكه در بطن هنر برای هنرمند انگيزه دارد يا خير؛ مسائل جانبی مانند تأمين مالی و ... ماندگار نيستند و به همين دليل نمی‌توانند مورد بحث ما قرار گيرند، زيرا انگيزه مالی برای هنرمندی كه تئاتر دينی كار می‌كند، نبايد ملاك باشد.»
عظیمی با بیان اینکه «آيا همراهی دين و هنر برای هنرمند محدوديت ايجاد می‌كند يا نه؟»، بیان کرد: «آيا دين هنر را از هنر بودن خارج نمی‌كند؟ نمونه‌های غربی نمونه‌های عينی ملاك غرب برای اين مسئله است و سپس وارد ايدوئولوژی‌ها می‌شود در حاليكه ما در جامعه خودمان هنوز درگير اين مسئله هستيم.»
وی تصریح کرد: «آيا هنر دينی احساسات عاطفی مانند عشق را محدود نمی‌كند؟ اين سوال در حالی سوال دنيای امروز است كه ما 30 سال است غير متوديك كار كرده‌ايم و هنوز منشور هنر دينی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نداريم. اگر جريانات زيرساختی حل شود، می‌توان به صورت عملی آزادانه انديشيد. »
این استاد دانشگاه گفت: «آيا هنر دينی مخاطب عام را از هنر نمی‌گيرد؟ آيا اگر هنرمند دين را همراهی كرد، مخاطب هم را او همراه می‌كند يا فقط آنان كه اعتقادات دينی دارند با اين مسئله همراه می‌شوند.»
عظیمی افزود: «آيا هنر دينی فقط خودش را حامل حقيقت می‌داند و فقط خودش را موظف به تحقق بيان آن می‌داند يا می‌توان به نحو ديگری هم عمل كرد يا نه؟ هنر دينی می‌تواند صورت‌های ديگر هنری را قبول كند؟ مثلا سبك را وارد حوزه خود كند يا خود سبكی را خلق كند؟ همه اين پرسش ها در حيطه انحصارگرايی هنر دينی است.»
وی با بيان اينكه «هنر دينی چگونه می‌تواند با مكاتب فلسفی مدرن كه مكاتبی عملگرا هستند ارتباط برقرار كند»، تصريح كرد: «اين تعامل بايد با مشخص كردن اين نكته همراه باشد كه اين تعامل به پاسداشت هدف اصلی دين كه همانا حفظ ارزش‌های اصيل انسانی است، می‌انجامد يا خير.»
كارگردان نمايش «فرشته سياهپوش» درباره ارائه سبك توسط هنر دينی، خاطرنشان کرد: «آنها كه مدعی تئاتر دينی هستند بايد توانايی ارائه سبك داشته باشند؛ سبكی مانند ناتوراليسم كه به نوعی طبيعت و ماوراءالطبيعه را به هم نزديك می‌كند، در دنيای هنر است حال اگر ما داعيه هنر دينی را داريم بايد ببينيم می‌توانيم برای پيوند معنا و فرم در دنيای هنر تلاش كنيم.»
عظیمی گفت: «دين خودش با غنا و قابليت های متراكم می‌تواند عمل كند اما وقتی با هنر تركيب می‌شود، بايد با نمايه‌ای از نگاه فلسفی، عرفانی، هنری، اجتماعی و ... تركيب شود و آن كاتارسيسی كه در دنيای هنر اتفاق می‌افتد، در اين هنر هم روی دهد. هنر با موعظه سروكار ندارد.»
اين مدرس دانشگاه افزود: «آيا هنر دينی می‌تواند هنر زيبايی‌ها هم باشد يا نه؟ چراكه زيبايی از اهميت هنرها است و هر هنری قبل از هر چيز بايد زيبا باشد و نبايد برای آن وامدار عوامل فرعی باشد. لذت بخشی در هنر دينی سوال مهمی است كه بايد به آن پرداخت و از منظر مخاطب بررسی كرد.»
وی با بیان اینکه «آيا هنر دينی می‌تواند جدا از تاريخ دين عمل كند يا نه؟»، تصریح کرد: «تصوير كردن وقايع زندگی صحابه پيامبر(ص)، وقايع عاشورا و ... تنها روايت است و معرفت دينی ندارد. در روايت همين واقعه عاشورا تنها به تصوير كردن جنگ و شمشير بسنده می‌شود در حاليكه امام حسين(ع) 63 سال و بنا به روايتی 57 سال عمر كردند و ما در اين روايت‌ها تنها به 63 ثانيه جنگ و شهادت می‌پردازيم.»
عظيمی بیان کرد: «اينكه ايشان به جز جنگ در انديشه چه گفته‌اند، می‌تواند سوال دنيای هنر باشد، زيرا ايشان در يك بلوغ و پختگی فكری و سنی واقعه عاشورا را آفريدند.»
مرجع : سايت خبری قرآنی
